• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بدحجابی دختران

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: بی‌حجابی دختران، بدحجابی، بی‌اعتنایی، قواعد اخلاقی، هواس‌پرتی، تنبیه، تشویق.

پرسش: فرزند دخترم ۵/۱۲ سال دارد، به ندرت نمازهایش قضا شده است، گاهی موهایش دیده می‌شود، لطفاً راهکارهایی شرعی را جهت تأدیب و تنبیه در این زمینه بیان کنید. (البته می‌دانم که تشویق مؤثرتر است.)

پاسخ:




مسیر زندگی انسان را می‌توان همانند رودخانه‌ای دانست که از موقعیت‌های متنوع و متفاوتی تشکیل شده است و در مسیر گذر خود، با مراحل متعددی مواجه است، گاهی در مسیر ناهمواری قدم برمی‌دارد و گاهی در جنب‌و‌جوش زیاد و گاهی آرام و ساکن است. دوران کودکی به آرامی می‌گذرد و بعد از آن دوران نوجوانی و به دنبال آن جوانی با جوش‌و‌خروش آغاز می‌شود و هر کدام از این مراحل، لوازم و نیازهای خاص خود را دارد و لذا کسی که در مقام تربیت برمی‌آید، باید شناختی دقیق و صحیح از خواسته‌ها و نیازهای هر مرحله داشته باشد و دیگر این‌که با توجه به خصوصیات فردی هر شخص اقدام به تربیت او کند؛ چون هر انسانی خصوصیات و صفات ویژه خود را دارد و با توجه به ویژگی شخصیتی او باید برخورد شود.


اسلام دین انسان‌سازی و تربیت است و یکی از اهداف بلند پیامبران، تزکیه و تربیت انسان‌ها و ترویج احکام الهی در میان مردم بوده است. این دین مبین برای تربیت کودکان و نوجوانان اصول و راهکارهایی معین کرده است که بر مبنای سرشت انسان شکل گرفته‌اند. مناسب می‌بینیم ابتدا نکاتی تربیتی را از این آموزه‌های بلند مرور کنیم.

۲.۱ - اظهار محبت و برقراری ارتباط عاطفی

کسی که در مقام تربیت قرار دارد، باید فرد تحت تربیت خود را دوست داشته باشد و رابطه عاطفی عمیقی با او ایجاد کند و لذا در مقام تعلیم احکام دین مخصوصاً حجاب اسلامی، باید از عواطف و احساسات استفاده نموده و دل نوجوان را مسخر کرد.

۲.۲ - احترام گذاشتن و تحقیر نکردن

درباره احترام گذاشتن و تحقیر نکردن به روایت زیر توجه کنید:

۲.۲.۱ - حدیثی از امام صادق

امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: اکرموا اولادکم و احسنوا آدابهم یُغفَرلکُم؛ فرزندان خود را احترام کنید و آدابشان را نیکو گردانید که مورد رحمت و بخشش قرار می‌گیرید.
[۱] حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۵، ص۱۹۵، المکتبة الاسلامیة، ۱۳۸۵ هـ.ق.

این بیان شریف والدین و مربیان را اولاً به احترام نسبت به فرزندان و سپس به تعلیم آداب توصیه می‌کند. این نکته، نشان از تأثیر مهم تعلیم پس از احترام دارد. بنابراین یکی از اصول تربیت اسلامی احترام به کودک و نوجوان و تکریم شخصیت اوست؛ چون اگر تحقیر شود، دست زمینه روانی برای هرگونه تمرد و سرپیچی فراهم شده است.

۲.۳ - تبیین احکام و فواید آن

اگر انسان عاقلی فواید و منابع عملی را بداند به دنبال آن می‌رود و لذا با تبیین زیبای فلسفه حجاب و احکام دین می‌توان انسان‌ها را مجذوب احکام الهی نمود.

۲.۴ - موافقت گفتار با اعمال

پدر و مادر در مقام تربیت باید سعی کنند رفتارشان موافق گفتارشان باشد و تعارض نداشته باشد.

۲.۴.۱ - حدیثی از پیامبر

پیامبر گرامی اسلام فرمودند: «یا اباذر مَن وافق قوله فِعلَهُ فذلک الذی اصاب حظّهُ و مَن خالف قوله فِعله فانّما یُوبّخ نفسه»؛ ‌ای ابوذر؛ هر کسی گفتارش با کردارش موافق باشد، بهره خود را از سعادت دریافت کرده است و هر کسی که کردارش مخالف گفتارش باشد، (هنگام پاداش) خود را سرزنش خواهد کرد.»
[۲] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۷۴، ص۷۷، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ هـ.ق.

فرزندان صالح بخشی از سعادت والدین هستند. تربیت فرزند صالح نیز در گرو این است که والدین با صداقت خود الگوی مناسبی برای آنان باشند.

۲.۵ - پرهیز از تذکرات مستقیم و پی‌در‌پی

تذکرات زیاد و پی‌در‌پی سبب لجاجت در متربی می‌شود و هر ایراد جزئی به ویژه در نوجوانان را نباید مورد انتقاد قرار داد؛ بلکه باید با بلندنظری و بزرگواری برخوردکرد.

۲.۵.۱ - حدیثی از امام علی

حضرت علی (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: با مردم از روی دقت و خرده‌گیری برخورد نکنید؛ بلکه به وسیله تغافل و پرده‌پوشی نسبت به امور کم‌ارزش و جزئی، قدر و منزلت خود را حفظ کنید.
[۳] حرانی، ابن شعبه، تحف العقول، کتاب‌فروشی اسلامی، ۱۳۸۴ هـ.ق.

در رابطه با نوجوانان باید با چشم اغماض نگریست و خطاهای جزئی را نادیده گرفت تا حریم‌ها نشکند و جسارت آنان زیاد نشود.

۲.۶ - استفاده از تشویق

یکی از روش‌های مؤثر در آموزش دینی کودکان و نوجوانان، استفاده از تشویق است. وقتی نوجوان بازخورد خوبی از اعمال خود می‌گیرد، آن را تکرار می‌کند و ادامه می‌دهد.
[۴] افروز، غلام‌علی، روان‌شناسی تربیتی، ص۴۳، انتشارات انجمن اولیا و مربیان، ۱۳۷۳ س.


۲.۷ - تنبیه پس از تشویق

اگرچه در تربیت اصل بر تشویق است، ولی در مواردی هم تنبیه جایگاه خود را دارد. البته مراد از تنبیه کتک‌کاری نیست؛ بلکه مراد کاری است که موجب تأثیر در متربی می‌شود و به او می‌فهماند که کارش اشتباه بوده و به خاطر اشتباهش مثلاً از نعمتی محروم شده است.

۲.۸ - ارائه الگو

نشان دادن الگوهای کامل و متناسب و تمجید از آنان در محیط خانه و مدرسه و غیره و ثبات رأی داشتن در این مسائل؛ مثلاً اگر مادری در یک‌جا باحجابی را تمجید کند و در جایی بی‌حجابی را تشویق کند، باعث تعارض در کودک و نوجوان می‌شود.
[۵] کریمی، عبدالعظیم، حکمت گمشده در تربیت، انتشارات تربیت، ۱۳۷۶ س.


۲.۹ - تذکر به موقع و بجا

انسان‌ها حالاتی گوناگون دارند و بعضی مواقع تحمل شنیدن تذکر را ندارند و لذا یک مادر باید در زمان مناسب و با کلمات مناسب و دل‌نشین کودک و نوجوان خود را راهنمایی کند و به او تذکر بدهد.

۲.۱۰ - پرهیز از جلسات نامناسب

از حضور در جلساتی که افراد بی‌حجاب حضور دارند، شدیداً پرهیز شود؛ زیرا آثار تخریبی زیادی روی نوجوان دارد.


خب! مواردی به عنوان نکات تربیتی تا بدین جا بیان شد که رعایت ترکیبی آنها می‌تواند شما را در موضوعی که مطرح کردید کمک کند؛ اما لازم می‌دانیم درباره دختر خانمتان این نکته مهم را توجه دهیم که او ۵/۱۲ سال دارد. مطابق با مرحله رشد اخلاقی که دختران در آن قرار دارد، می‌توان گفت ممکن است بیرون گذاشتن موها از سر بی‌اعتنایی به قواعد اخلاقی نباشد؛ بلکه از سر هواس‌پرتی باشد که بعضاً در این سنین دیده می‌شود. بنابراین ممکن است دختر خانم شما برای تنبیهات سخت، معنا و مفهومی را دریافت نکند که در این صورت این مسئله موجب زدگی از اصل حجاب می‌گردد. پس موافق احتیاط این است که باز از روش تشویق استفاده کنید و به این زودی سراغ تنبیه نروید.


۱. علی قائمی، اقامه نماز در دوران کودکی و نوجوانی، طرح اقامه نماز، ۱۳۷۳.
۲. علی شریعت‌مداری، تعلیم و تربیت اسلامی، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۷۵ ش.
۳. ابراهیم امینی، اسلام و تعلیم و تربیت، انتشارات انجمن اولیا و مربیان، ۱۳۷۳ ش.
۴. علی‌اصغر احمدی، اصول تربیت، انتشارات انجمن اولیا و مربیان، ۱۳۷۸ ش.
۵. کتاب «دنیای نوجوان» دکتر محمدرضا شرفی را حتماً مطالعه فرمایید.
۶. از مطالعه کتاب «آموزش مفاهیم دینی همگام با روان‌شناسی رشد» که توسط ناصر باهنر تألیف شده است، غفلت نفرمایید.


۱. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۵، ص۱۹۵، المکتبة الاسلامیة، ۱۳۸۵ هـ.ق.
۲. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۷۴، ص۷۷، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ هـ.ق.
۳. حرانی، ابن شعبه، تحف العقول، کتاب‌فروشی اسلامی، ۱۳۸۴ هـ.ق.
۴. افروز، غلام‌علی، روان‌شناسی تربیتی، ص۴۳، انتشارات انجمن اولیا و مربیان، ۱۳۷۳ س.
۵. کریمی، عبدالعظیم، حکمت گمشده در تربیت، انتشارات تربیت، ۱۳۷۶ س.




سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «بدحجابی دختران»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۱/۰۴.    



جعبه ابزار