انفاق امام علی در نماز
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آیه ۵۵ سوره مائده،
انفاق امام علی (علیه‌السلام)،
ولایت امام علی (علیه‌السلام)،
رکوع نماز،
انگشتر، امام علی (علیه‌السلام)، انفاق در راه خدا.
پرسش: براساس آیه ۵۵ سوره مائده، درباره انفاق امام علی (علیه‌السلام) در حال
نماز توضیح دهید؟
پاسخ: در
شأن نزول آیه ۵۵ سوره مائده آمده است: سائلی وارد
مسجد شد و از مردم درخواست کمک کرد. کسی چیزی به او نداد.
حضرت علی (علیه‌السلام) در حالی که به
نماز مشغول بود، در حال
رکوع،
انگشتر خود را به سائل بخشید. در تکریم این
بخشش، این
آیه نازل شد.
ماجرای فوق را ده نفر از
اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) مانند
ابن عباس،
عمار یاسر،
جابر بن عبداللّه،
ابوذر،
انس بن مالک،
بلال و ... نقل کرده‌اند و
شیعه و سنی در این شأن نزول، توافق دارند.
«
اِنَّما وَلِیکمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکعُونَ»؛
«ولی و سرپرست شما، تنها
خداوند و پیامبرش و مؤمنانی هستند که نماز را برپا می‌دارند و در حال رکوع،
زکات می‌دهند».
در
شأن نزول آیه آمده است: سائلی وارد
مسجد شد و از مردم درخواست کمک کرد. کسی چیزی به او نداد.
حضرت علی (علیه‌السلام) در حالی که به
نماز مشغول بود، در حال
رکوع،
انگشتر خود را به سائل بخشید. در تکریم این
بخشش، این
آیه نازل شد.
ماجرای فوق را ده نفر از
اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) مانند:
ابن عباس،
عمار یاسر،
جابر بن عبداللّه،
ابوذر،
انس بن مالک،
بلال و ... نقل کرده‌اند و
شیعه و سنی در این شأن نزول، توافق دارند.
عمار یاسر می‌گوید: پس از انفاق
انگشتر در نماز و نزول آیه بود که
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «
مَن کنتُ مولاه فعلی مولاه».
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) در
غدیر خم، برای بیان
مقام حضرت علی (علیه‌السلام) این
آیه را
تلاوت فرمود.
و خود
علی (علیه‌السلام) نیز برای حقانیت خویش، بارها این آیه را می‌خواند.
ابوذر که خود شاهد ماجرا بوده است، در
مسجد الحرام برای مردم داستان فوق را نقل می‌کرد.
کلمه «ولی» در این آیه، به معنای دوست و یاور نیست؛ چون
دوستی و یاری مربوط به همه
مسلمانان است، نه آنان که در حال
رکوع انفاق می‌کنند.
امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: منظور از «
الَّذِینَ آمَنُوا ...»، علی (علیه‌السلام) و اولاد او (علیهم‌السلام) تا
روز قیامت هستند. پس هرکس از اولاد او به جایگاه
امامت رسید، با این ویژگی مثل اوست، آنان در حال رکوع
صدقه می‌دهند.
مرحوم
فیض کاشانی در کتاب
نوادر، حدیثی را نقل می‌کند که براساس آن سایر
امامان معصوم (علیهم‌السلام) نیز در حال نماز و رکوع به
فقرا صدقه داده‌اند که این عمل با جمع بودن کلمات «یقِیمُونَ، یؤْتُونَ، راکعُونَ» سازگارتر است.
امام باقر (علیه‌السلام) فرمود: «خداوند پیامبرش را دستور داد که
ولایت علی (علیه‌السلام) را مطرح کند و این آیه را نازل کرد».
بهترین معرفی آن است که اوصاف و خصوصیات کسی گفته شود و مخاطبان، خودشان مصداق آن را پیدا کنند.(آیه بدون نام بردن از
علی (علیه‌السلام)، اوصاف و افعال او را برشمرده است).
امام جعفر صادق (علیه‌السلام) فرمود: «علی (علیه‌السلام) هزاران شاهد در غدیر خم داشت، ولی نتوانست حق خود را بگیرد؛ در حالی که اگر یک مسلمان دو شاهد داشته باشد، حق خود را می‌گیرد»!
ولایت فقیه در راستای ولایت
امام معصوم (علیه‌السلام) است.
در مقبوله
عمر بن حنظله ازامام صادق (علیه‌السلام) می‌خوانیم: «به آن کس که
حدیث ما را
روایت کند و در
حلال و حرام ما نظر کند و احکام ما را بشناسد، بنگرید. پس به
حکومت او راضی باشید که من او را بر شما
حاکم قرار دادم: «فانّی قد جعلته علیکم حاکماً...».
پیام‌هایی که از
آیه فوق دریافت می‌شود، بدین شرح است:
اِنَّما وَلِیکمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکعُونَاسلام، هم
دین ولایت است و هم دین
برائت. هم جاذبه دارد و هم دافعه.
آیات قبل، از پذیرش ولایت
یهود و
نصارا نهی کرد، این آیه می‌فرماید:
خدا و
رسول و کسی را که در
رکوع انگشتر داد، ولی خود قرار دهید: «یا اَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا ... اِنَّما وَلِیکمُ اللَّهُ...».
از این‌که به جای «اولیائکم»، «ولیکم» آمده، ممکن است استفاده شود که
روح ولایت
پیامبر و
علی (علیهما‌السّلام)، شعاع
ولایت الهی است: «
وَلِیکمُ».
در قرآن معمولًا
نماز و زکات در کنار هم مطرح شده است؛ ولی در این آیه، هر دو به هم آمیخته‌اند (دادن زکات در حال نماز): «
الَّذِینَ یقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکعُونَ».
کسانی که اهل نماز و زکات نیستند،
حق ولایت بر مردم را ندارند: «
اِنَّما وَلِیکمُ اللَّهُ ...». («اِنَّما»، نشانه
انحصار ولایت در افراد خاصّ است).
برای توجه به محرومان، نماز هم مانع نیست: «
یؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکعُونَ». (آری،
فقیر نباید از جمع مسلمانان دست خالی برگردد.)
ولایت از آنِ کسانی است که نسبت به اقامه نماز و پرداخت زکات پایدار باشد. «
یقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یؤْتُونَ ...». («یقِیمُونَ» و «یؤْتُونَ» نشانه دوام است).
هرگونه ولایت،
حکومت و سرپرستی که از طریق خدا و رسول و امام نباشد،
باطل است: «
اِنَّما وَلِیکمُ اللَّهُ ...». (کلمه «اِنَّما» علامت
حصر است).
توجه به
خلق برای خدا در حال نماز، با
اقامه نماز منافات ندارد: «
یؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکعُونَ».
کسی که نسبت به فقرا بی‌تفاوت باشد، نباید رهبر و ولی شما باشد: «اِ
اِنَّما وَلِیکمُ اللَّهُ ... یؤْتُونَ الزَّکاةَ».
کارهای جزئی (مثل انفاق
انگشتر) نماز را باطل نمی‌کند: «
یقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکعُونَ».
در فرهنگ قرآن، به
صدقه مستحبی هم «زکات» گفته می‌شود: «
یؤْتُونَ الزَّکاةَ».
ولایت‌ها در طول یک‌دیگرند، نه در عرض یک‌دیگر. ولایت بر مسلمانان، ابتدا از آنِ خداوند است، سپس
پیامبر و آن‌گاه
امام: «
اِنَّما وَلِیکمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا ...».
سایت حوزه نت، برگرفته از مقاله «انفاق امام علی در نماز»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۸/۲۶.
