انفاق امام علی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: انفاق، امام علی علیه‌السلام، صدقه، زکات، انگشتری، نماز، صدقات مستحبی، فقیر.
پرسش: سؤال من در مورد آیه ولایت یعنی آیه ۵۵ سوره مائده
است؛ آیه می‌گوید که امام علی ـ علیه‌السلام ـ در هنگام نماز صدقه دادند..... حال سؤال این جاست که حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ در زمان پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فقیر بودند پس بنابر این یک زره را به‌عنوان
مهریه حضرت زهرا علیهاالسلام دادند... زکات هم که بر
انسان فقیر واجب نیست...و نباید زکات بدهد....پس چرا با این‌که زکات بر ایشان واجب و لازم نبود این کار را کردند؟
پاسخ: حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ هیچ‌گاه فقیر و تنگدست نبوده‌اند؛ بلکه همواره با تلاش و زحمت، اموال فراوانی به دست می‌آورده‌اند و همه را در راه خدا انفاق می‌کرده‌اند، و چیزی برای خود باقی نمی‌گذاشتند. آنچه در آیه شریفه درباره زکات دادن ایشان آمده است، یکی از این موارد است.
علاوه بر این‌که در فرهنگ قرآن در مواردی به صدقات مستحبی هم زکات گفته شده است که این نوع صدقات را همه افراد می‌توانند پرداخت کنند.
طبق آنچه در
سیره حضرت علی علیه‌السلام آمده، ایشان هیچ‌گاه
فقیر و تنگدست نبوده‌اند؛ بلکه همواره با تلاش و زحمت،
اموال فراوانی به دست می‌آورده‌اند، ولی آن‌ها را در راه
خدا انفاق می‌کرده‌اند، و چیزی برای خود باقی نمی‌گذاشتند. داستان‌های متعدد به دوش کشیدن نان خرما و بر در خانه بینوایان بردن ایشان مشهورتر از آن است که ما بخواهیم گوشه‌ای از آن را نقل کنیم. هم‌چنین ایشان بخش مهمی از اموال و دارایی خود را صرف آزاد کردن بردگان می‌نمودند تا آن‌جا که می‌نویسند هزار برده را از دسترنج خود آزاد نمود، به علاوه سهم او از غنائم جنگی نیز قابل ملاحظه بود؛ بنابراین اندوخته مختصری که زکات به آن تعلق می‌گیرد و یا نخلستان کوچکی که واجب باشد زکات آن را بپردازد، چیز مهمی نبوده است که
علی علیه‌السلام فاقد آن باشد.
پس اگر در جایی صحبت از فقر ایشان شده، به دلیل
انفاق بیش از حد آن بزرگوار است. آنچه در
آیه شریفه درباره زکات دادن ایشان آمده است، یکی از این موارد است و بیانگر آن است که حتی در حال
رکوع نیز ایشان از دست‌گیری فقرا چشم‌پوشی نمی‌کردند.
در
قرآن مجید در موارد زیادی به صدقات مستحبی هم زکات گفته شده است؛ مثلاً در بسیاری از سوره‌های مکی کلمه" زکات" آمده که منظور از آن همان زکات مستحبی است؛
زیرا وجوب زکات مسلماً بعد از
هجرت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به مدینه بوده است.
علامه طباطبایی در
المیزان می‌فرمایند:
اگر می‌بینید امروز وقتی زکات گفته می‌شود ذهن منصرف به زکات
واجب شده و صدقه به ذهن نمی‌آید، نه از این جهت است که برحسب لغت
عرب صدقه زکات نباشد؛ بلکه از این جهت است که در مدت هزار و چند سال گذشته از
عمر اسلام، متشرعه و مسلمین زکات را در
واجب به کار برده‌اند؛ و گرنه در صدر
اسلام زکات به همان معنای لغوی خود بوده و معنای لغوی زکات اعم است از معنای مصطلح آن، و
صدقه را هم شامل می‌شود. در حقیقت زکات در لغت مخصوصاً اگر در مقابل
نماز قرار گیرد، به معنای انفاق مال در راه
خدا و مرادف آن است، کما این‌که همین مطلب از آیاتی که احوال
انبیای سلف را حکایت می‌کنند، به‌خوبی استفاده می‌شود ...».
آیه ۵۵
سوره مائده
که به نقل اکثر مفسرین
درباره جریان انفاق حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ است، که در حال رکوع اتفاق افتاده و
انگشترشان را به فقیر داده‌اند نیز، ممکن است از همین قبیل باشد.
پس بر فرض این که زکات واجب به حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ تعلق نمی‌گرفته، انفاق انگشتری می‌تواند صدقه به فقیر و یکی از انفاق‌های مستحبی ایشان باشد.
پایگاه اسلام کوئست.
