اعتقاد به امام‌زاده‌ها
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام‌زادگان، احترام، اکرام، فرزندان پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم)،
پرسش: ملاک و دلیل اعتبار و
اعتقاد به امام‌زاده‌ها چیست؟
پاسخ: مراد از امام‌زاده، فرزند یا فرزندزادگان
ائمه اطهار (علیه‌السلام) است؛ ولی در عرف به محل قبر آن بزرگواران امام‌زاده گفته می‌شود. در
روایات زیادی از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و ائمه اطهار (علیه‌السلام) وارد شده است که اولاد و فرزندان پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) را اکرام کنید که در این کار
ثواب و پاداش زیادی است. احترام به فرزندان پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) شامل احترام به آنان در بعد از رحلتشان، احترام به مزار و مدفن آن‌ها و
زیارت و تعمیر و نظافت و عطرافشانی چنین مکان‌هایی است.
مراد از
امام‌زاده، فرزند یا فرزندزادگان ائمه اطهار (علیه‌السلام) است که اولاد با واسطه
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) هستند؛ ولی در
عرف به محل دفن آن‌ها نیز، امام‌زاده گفته می‌شود. (از باب
ذکر حال و
اراده محل).
در
روایات زیادی از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و ائمه طاهرین (علیه‌السلام) رسیده است که اولاد و
فرزندان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) را اکرام کنید.
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمودند: کسی که اولاد مرا اکرام کند، به تحقیق مرا اکرام کرده است.
امام رضا (علیه‌السلام) فرمودند: نظر کردن به فرزندان ما
عبادت است. شخصی از آن حضرت پرسید: آیا نگاه کردن به آن دسته از فرزندان شما که
امام هستند، عبادت است؟ حضرت فرمودند: بلکه نگاه کردن به تمام فرزندان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) عبادت است، مادامی که از راه و روش آن حضرت جدا نشده باشند و به
گناهان آلوده نشده باشند».
احترام به فرزندان پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و ذریه آن حضرت هم شامل احترام در زمان
حیات آن‌ها می‌شود و هم احترام بعد از رحلت آن بزرگواران را دربر می‌گیرد.
این دستور
اسلام است که می‌فرماید: «قبور
اموات خود را
زیارت کنید و بر آنان
سلام بفرستید، ...».
یکی از راه‌های احترام و اکرام آن دسته از فرزندان پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) که از
دنیا رفته‌اند، احترام به مدفن و مزار آنان است.
بنابراین تعمیر کردن، تمیز کردن، عطرافشانی و... چنین مکان‌هایی نوعی احترام به صاحبان این قبرهاست؛ زیرا موجب عظمت صاحبان آن‌ها و رغبت بیش‌تر مردم به رفت‌و‌آمد در چنین مکان‌هایی می‌شود.
البته باید همواره به دو نکته توجه داشته باشیم:
در این‌جا لازم است به نکته‌ای که در روایات اشاره شده بود، عنایت بیش‌تری شود و آن این‌که تمام این سفارشان مربوط به فرزندان واقعی آن حضرت، یعنی کسانی که بدون واسطه یا با واسطه از صلب پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) هستند و در طول زندگی خود هیچ‌گاه از راه و روش و
سیره آن حضرت جدا نشده‌اند.
نکته دیگر این‌که امروزه بعضی از افراد سودجو و فرصت‌طلب به
دروغ مکان‌هایی را به عنوان امام‌زاده و بقعه متبرکه معرفی می‌کنند که گاهی حتی هیچ قبری در آن‌جا وجود ندارد یا اگر قبوری وجود دارد، مربوط به اولاد پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) نیست. در این موارد باید دقت لازم بشود تا جلوی سوء استفاده چنین افرادی گرفته شود.
با توجه به این دو نکته وظیفه ما در رابطه با امام‌زاده‌ها معلوم می‌شود که آیا به تمام امام‌زاده‌ها باید احترام گذاشت یا نه؟
مرحوم محدث قمی (رحمة‌الله‌علیه) در این باره می‌فرماید:
باید نسب امام‌زاده معلوم باشد؛ یعنی در کتب مربوط به این فن نسبت او با یکی از امام‌ها روشن شده باشد.
علاوه بر انتساب به
امام باید جلالت، خوبی و تقرب او به خدا از نظر
تاریخ و
رجال ثابت باشد. هر جا که این دو موضوع جمع شد، مثل
حضرت عبدالعظیم (ری)،
حضرت معصومه (
قم)، حضرت سیدمحمد (بین راه سامراء)، حضرت شاه‌چراغ (شیراز) و... رعایت احترام آنان لازم و زیارتشان
ثواب زیادی دارد؛ اما اگر این مطلب روشن نبود، انسان تنها می‌تواند به عنوان
قبرستان مسلمانان فاتحه و قرآنی بخواند و از
خدا برای کسانی که در آن‌جا مدفون‌اند، طلب
رحمت کند.
اما در هر صورت بی‌احترامی به امام‌زاده‌های معروف کار صحیحی نیست؛ مگر جایی که ثابت شود اصل و اساس درستی ندارد که در این صورت هم بی‌احترامی صحیح نیست و کافی است به مردم گفته شود که این‌جا امام‌زاده‌ای مدفون نیست.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «اعتقاد به امام‌زاده‌ها»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱/۱۶.
