اعتبار حدیث غدیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تواتر،
پیامبر خدا، ولایت.
پرسش: میزان اعتبار حدیث غدیر چقدر است؟
حدیث غدیر، از مشهورترین و بلندآوازه‌ترین احادیث نبوی است و بسیاری از محدّثان و عالمان، بر استواری و بلکه بر
تواتر آن، تأکید کرده‌اند.
ابن کثیر می‌گوید:
حدیث «هر که من مولای اویم، پس علی مولای اوست»، چنان به تواتر نقل شده که متیقّن است آن را پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گفته است.
ذهبی در رساله خود گفته است:
حدیث «هر که من مولای اویم، پس علی مولای اوست»، از متواترات است و قطعی است که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آن را فرموده است و عدّه زیاد و گروه‌های متفاوتی با طریق‌های صحیح و
حسن و
ضعیف و
مردود، آن را نقل کرده‌اند که من آنها را می‌آورم...
علّامه عبد الحسین امینی، حدیث غدیر را از صد و ده تن از صحابیان، گزارش و در پایان، تاکید نموده است که آنچه او گزارش کرده، تمام آن چیزی نیست که وجود دارد.
محقّق فقید، سیّد عبد العزیز طباطبایی رحمه الله در پانوشت این سخن گفته است:
صحابیانی دیگر (جز آنان که علّامه امینی معرّفی کرده)، روایت غدیر را گزارش کرده‌اند که همه آنها را در کتاب
علی ضفاف الغدیر یاد کرده‌ام. (این کتاب، حاصل حاشیه‌ها و استدراکات سیّد عبد العزیز طباطبایی (رحمه‌الله) بر الغدیر بود که به علّت فوت ایشان، فرصت انتشار مستقل نیافت؛ امّا ظاهرا در طبع جدید الغدیر، پانوشت شده است.)
در الغدیر، فهرست بلندی از اقوال تابعیانی که حدیث غدیر را نقل کرده‌اند نیز آمده است.
عالم جلیل القدر، مدافع نستوه ولایت،
میر حامد حسین هندی نیز بخش بزرگی از اثر بی مانندش،
عبقات الانوار را ویژه حدیث غدیر ساخته، سند آن را به تفصیل گزارش کرده و در نقد دیدگاه کسانی که به عدم
تواتر آن باور دارند، به تفصیل تمام، سخن گفته و نا استواری این دیدگاه را روشن ساخته است.
گویا سخن گفتن از سند حدیث و استواری گزارش آن در منابع حدیثی، سخنی زاید باشد. از این‌رو، گفتار تنی چند از محدّثان را می‌آوریم و بحث را در بُعد دیگری از آن ادامه می‌دهیم:
حاکم نیشابوری در
المستدرک علی الصحیحین، حدیث غدیر را نقل کرده و پس از آن، در یک مورد نوشته است:
این حدیث، مطابق شرط شیخین (
بخاری و
مسلم)، صحیح است؛ ولی این دو، آن را نقل نکرده‌اند.
نیز در موردی دیگر، پس از نقل آن، نوشته است:
سند این حدیث، صحیح است و آن دو، نقلش نکرده‌اند.
ترمذی، پس از نقل این حدیث در السنن، نوشته است:
این حدیث، نیکو و صحیح است.
ذهبی نیز نوشته است:
این حدیث، قطعی و تردید ناپذیر است.
ذهبی، در ذیل شرح حال
ابن جریر طبری نوشته است:
چون به ابن جریر خبر رسید که
ابن ابی‌داوود به حدیث غدیرِ خُم ایرادی گرفته است، کتاب الفضائل را نوشت و در «صحیح» بودن سند حدیث، سخن راند. من، یک جلد از طرق این حدیث را به روایت ابن جریر دیدم و از کار او و فراوانی طرق این حدیث، به شگفت آمدم.
ابن حجر نیز می‌گوید:
و امّا حدیث «هر که من مولای اویم، پس علی مولای اوست» را
تِرمِذی و
نسایی نقل کرده‌اند و آن، جدا طرق فراوانی دارد. ابن عقده آنها را در کتابی مستقل گرد آورده است و بسیاری از اسناد آن، صحیح و نیکوست.
کتاب ابن عُقده با عنوان
حدیث الولایة، تا حدود قرن دهم در اختیار عالمان بوده است.
سیّد بن طاووس درباره آن نوشته است:
و در آن، تصریح پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به ولایت علی (علیه‌السّلام) را با صد و پنجاه طریق، روایت کرده است.
ابن عساکر نیز در موارد متعدّدی از اثر عظیمش، از این حدیث یاد نموده و فقط در یک مورد، نود طریق آن را یاد کرده است،
و چنین است یادکرد بسیاری دیگر از محدّثان و مفسّران و عالمان.
با این همه، اگر کسی یا کسانی، در صدور حدیث و یا چگونگی نقل آن تردید روا دارند، بی‌گمان از سَرِ استکبار و رویارویی با حق است و نه چیز دیگر.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «اعتبار حدیث غدیر» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۲/۱۶.
