• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

استصحاب عدم ازلی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: استصحاب، استصحاب عدمی، اسلام، مکلف.

پرسش: استصحاب عدم ازلی چیست؟

پاسخ: استصحاب عدم ازلی یعنی بنا را بر آن بگذاریم تا چیزی را که از ازل وجود نداشته، همچنان غیر موجود فرض کنیم.



استصحاب عدم ازلی از اقسام استصحاب عدمی است که در زیر توضیح داده می‌شود:
حکم به استمرار عدم سابق، استصحاب عدمی است، این استصحاب در مقابل استصحاب وجودی و به معنای حکم به عدم وجود مستصحبی است که نبود آن در گذشته یقینی بوده، ولی اکنون در وجود آن تردید شده است.


مستصحب گاهی از امور وجودی است؛ مانند عدالت زید، و طهارت مایعی معیّن، و گاهی از امور عدمی است که این دو صورت دارد:

۲.۱ - عدم اصلی و ازلی

گاهی این امر عدمی؛ عدم اصلی و ازلی است که از آن به عناوین گوناگون یاد می‌شود، از جمله: استصحاب عدم ازلی و استصحاب برائت اصلی.
به این معنا که، از ازل و قبل از خلقت عالم و آدم چنین تکلیفی نبوده، پس از خلقت و قبل از شریعت اسلام نیز این حکم موجود نبوده، همچنین پس از شریعت نیز تا دوران قبل از بلوغ چنین حکمی وجود نداشته است، حال پس از بلوغ، مکلف شک می‌کند که چنین تکلیفی شرعاً بر عهده او قرار گرفته یا نه؛ در این‌جا استصحاب عدم جاری می‌شود.

۲.۲ - عدم‌های مضاف و غیراصلی

گاهی این امر عدمی؛ از عدم‌های مضاف و غیر اصلی است؛ مانند: عدم کُرّ بودن آب و عدم موت.
نسبت به جریان استصحاب در امور وجودی و عدم‌های مضاف، اشکالی وجود ندارد، اما در مورد جریان استصحاب در امور عدمی این بحث وجود دارد که آیا این نوع استصحاب حجت است یا خیر؟
بنابراین، استصحاب عدم ازلی که از اقسام استصحاب عدمی است به معنای استصحابی است که مستصحب آن، عدم ازلی می‌باشد؛ یعنی مُستصحب از ازل تا زمان شک، تحقق پیدا نکرده است؛ مثل این‌که شک شود آیا فلان شی‌ء اکنون موجود شده یا خیر، آن‌گاه استصحاب عدم ازلی در مورد آن جاری شود، و یا آن‌که شک شود ذمّه مکلف به تکالیف شرعی یا دینی مشغول شده یا نه، آن‌گاه چنین حکم شود که از ازل این تکلیف نبود، اکنون نیز همان عدم ازلی استصحاب می‌شود.



۱. جمعی از مؤلفین، فرهنگ نامه اصول فقه، ص۱۷۱، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی‌، قم، ۱۳۸۹ ش.    



پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «استصحاب عدم ازلی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۰۷/۰۷.    



جعبه ابزار