ازدواج موقت و مشکلات اجتماعی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ازدواج موقت، مشکلات اجتماعی.
پرسش: آیا ازدواج موقت میتواند مشکلات اجتماعی را برطرف کند؟
پاسخ:
مشکلات اجتماعی، گستره وسیعی دارد؛ لذا نمیتوان
ازدواج موقت را تنها راهحل مشکلات اجتماعی دانست. آری بخشی از مشکلات اجتماعی را میتوان از طریق ازدواج موقت حل نمود؛ اما اینکه ازدواج موقت چهگونه میتواند پارهای از مشکلات اجتماعی را حل کند و آیا در شرایط فعلی میتوان از این نظریه بدون ارائه یک طرح جامع و کاربردی طرفداری کرد و ترویج نمود و دیگر اینکه آیا راهحل مناسبتری که هم مقبولیت اجتماعی داشته باشد و هم پیآمدهای اجتماعی طرح ازدواج موقت را نداشته باشد، وجود دارد یا نه؟ پرسشهایی است که در این نوشتار به صورت اجمالی به آنها پاسخ داده میشود.
با ازدواج موقت میتوان بخشی از مشکلات اجتماعی را حل نمود؛ اما در عین حال ازدواج موقت تنها راه حل و حتی بهترین راه حل هم نیست. اساساً فلسفه
تشریع ازدواج موقت برای جلوگیری از
فحشا و
فساد در جامعه اسلامی است؛
زیرا
ازدواج دائم مسئولیت و
تکلیف بیشتری برای زوجین و خصوصاً مرد ایجاد میکند؛ به همین دلیل دختر یا پسری را نمیتوان یافت که از اول
بلوغ جنسی که تحت فشار
غریزه جنسی قرار میگیرد، آماده ازدواج دائم باشد؛ چون مخارج عقد و عروسی، تهیه منزل و اسباب و لوازم
زندگی را ندارد یا از آن جهت که مشغول تحصیل است، نمیتواند خود را گرفتار مشکلات زندگی نماید و از طرفی هم امروزه در جامعه ما آداب و رسوم و توقعات و تجملات غیر ضروری باب است که نمیتوان بهسادگی آنها را فراموش کرد.
با توجه به همه این مسائل، جوانان دو راه را پیش رو دارند، یا راه
ریاضت و
رهبانیت پیش گرفته و با
غرایز خود مبارزه کنند و یا اینکه روابط آزاد جنسی را به طور نامشروع برقرار سازند.
در انتخاب یکی از این دو راه، اگر محیط جامعه و تربیت مذهبی جوانان بهگونهای فراهم باشد که
جوانان بتوانند با استفاده از شیوههای معقول و مشروع همچون
ورزش،
عبادت،
روزه گرفتن و... غرایز جنسی خود را کنترل نمایند، بسیار مطلوب و پسندیده است؛ اما از آنجا که شرایط فرهنگی کشور به صورت ایدآل فراهم نیست و عوامل مهیجکشاننده جنسی از راههای مختلف جوانان را تحت فشار قرار میدهد و از طرفی زمینه ازدواج دائم برای همگان فراهم نیست، ازدواج موقت به عنوان یکی از راهحلها میتواند زمینه
آرامش روحی جوانان جلوگیری از بیبندوباریها و هوسرانیها در جامعه اسلامی را فراهم سازد.
ازدواج موقت گرچه به عنوان یکی از راهحلها میتواند بخشی از مشکلات جامعه ـ به خصوص جوانان ـ را حل کند، اما از آنجا که در جامعه استقبال خوبی از این طرح به
عمل نیامده، بلکه برعکس با مخالفتها و مقاومتهایی روبهرو شده است، نمیتوان برای هر کسی تجویز نمود. شاید علت اصلی اینکه طرح ازدواج موقت در جامعه ما مورد استقبال واقع نشد، این بود که:
اولاً برای مطرح نمودن این موضوع، زمینهسازی لازم انجام نشد؛ بهگونهای که به مرور زمان اذهان مردم آمادگی شنیدن و پذیرش چنین طرحی را پیدا نموده و سرانجام فرهنگ جامعه با آن سازگار شود.
ثانیاً در شرایط فعلی یک مکانیزم قابل اجرا و کاربردی با این ویژگی که بتواند از همه پیآمدهای منفی و ناخواسته ازدواج موقت جلوگیری کند، وجود ندارد.
درست است که ازدواج موقت به عنوان یک موضوع شرعی در
اسلام وجود دارد و نمیتوان اصل آن را
انکار نمود، اما شرایط خاصی دارد که اجرای آن در جامعه پیچیده امروزی، بدون طرح و برنامهریزی، امکانپذیر نیست؛ و چهبسا اگر بدون برنامه و طرح کاربردی، جوانان را تشویق به ازدواج موقت کنیم، قطعاً پیآمدهای منفی به بار خواهد آورد و وسیلهای برای هوسبازی عدهای فرصتطلب خواهد شد که در آن صورت نهتنها مشکلی را حل نمیکند، بلکه مشکلاتی چند بر مشکلات جامعه خواهد افزود.
علاوه بر پیآمدهای منفی حقوقی، اجتماعی، روانشناختی یکی از پیآمدهای خطرناک این طرح، پیآمد بهداشتی آن است که اگر
تدابیر لازم در نظر گرفته نشود، عدة کثیری به انواع بیماری مقاربتی از جمله ایدز مبتلا خواهند شد.
با توجه به نکات یادشده، به نظر میرسد که
ازدواج موقت تنها راه حل مشکلات اجتماعی نیست؛ بلکه میتواند به عنوان یکی از راهحلها باشد، آن هم نه در شرایط فعلی که هیچ طرح جامعی برای اجرای آن وجود ندارد. بنابراین برای حل مشکلات اجتماعی در شرایط فعلی، سه طرح اساسی باید به اجرا درآید.
راههای کنترل مشکلات اجتماعی در حال حاضر، عبارتاند از:
تلاش بیشتر در زمینه بهداشت روانی جوانان و نوجوانان، یک از این راههاست.
اساسیترین برنامهای که میتواند مصونیت فکری و اعتقادی و
دوری از گناه و ناهنجاری را در خانوادهها، جوانان و نوجوانان ایجاد کند، این است که با هماهنگی و همسویی تمام نهادهای فرهنگی مانند صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مطبوعات، آموزش و پرورش و ... زمینه تربیت مذهبی افراد جامعه و تعمیق باورها و
شناخت دینی آنان، فراهم گردد؛ یعنی افراد جامعه بهگونهای تربیت شوند که آگاهانه و با
اختیار کامل از آلودگی و
گناه پرهیز نمایند. در این صورت بخش عمدهای از مشکلات اجتماعی ـ و از آن جمله انحرافات جنسی و
اعتیاد ـ حل خواهد شد.
دومین طرح که میتواند بخش عمدهای از مشکلات جوانان و زمینه ازدواج را حل کند و در عین حال پیآمدهای منفی طرح ازدواج موقت را نیز نداشته باشد، «فرهنگسازی و ترویج ازدواج ساده» در جامعه است. در تبیین نظری این طرح از این نکته میتوان استفاده نمود که آیین اسلام، آیین سهله و سمحه یعنی آسان و بلندنظر است و تمام برنامههایش بر همین اساس استوار میباشد؛ قانون ازدواج نیز در
اسلام، بسیار سهل و آسان است و تمام مشکلات پیچیده و دستوپاگیری که اکنون در ازدواجها مشاهده میکنیم، ساخته و پرداخته خود ماست و دستورهای اخلاقی اسلام در مورد ساده برگزار کردن
ازدواج به قدری متین و ظریف است که با رعایت و فرهنگ شدن آن در جامعه، پایینترین طبقات اجتماع بهراحتی میتوانند ازدواج کنند؛ در نتیجه بسیاری از مشکلات اجتماعی حل گردد.
در
سیره عملی پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) و
امامان (علیهمالسلام) و گفتار آنها در مورد ازدواج، بهروشنی استفاده میشود که آنها دستور اکید دادهاند تا مسلمانان هزینههای ازدواج را اعم از
مهریه و سایر هزینهها، سبک و آسان بگیرند.
البته طرح فرهنگسازی ازدواج آسان چندسالی است که مورد توصیه و حمایت مسئولان فرهنگی کشور واقع شده و کارهای مقدماتی که در این زمینه انجام شده، بسیار موفق بوده است.
امید است این طرح با برنامهریزی هرچه کارشناسانهتر بهصورت جامع و فراگیر در جامعه به اجرا درآید تا جزء
فرهنگ جامعه شود.
سومین طرح و برنامهای که میتواند بخشی از مشکلات جامعه را حل کند و در عین حال اهمیت و نقش کاربردی آن در مرحله بعد از دو طرح پیشین است، ترویج و فرهنگسازی ازدواج موقت میباشد؛ همانگونه که پیش از این یادآور شدیم، این طرح نیاز به کارشناسی و ارائه و تدوین یک برنامه اجرایی دارد که در قدم اول آسیبهای احتمالی این طرح را آسیبشناسی کند و با در نظر گرفتن یک مکانیزم کاربردی و فراگیر از پیآمدهای سوء آن جلوگیری نماید. تأکید ما بر این است که اجرای این طرح چندین سال وقت لازم دارد تا از طرفی محققان و کارشناسان بتوانند طرح جامع و کاربردی تهیه نمایند و از سویی نیز جامعه آمادگی لازم را برای پذیرش آن پیدا کند، که این خود نیازمند به استفاده از روشهایی صحیح و مناسب میباشد.
۱. عباس عباسزاده، ازدواج موقت نیاز امروز، نشر شاکر، ۱۳۷۸ ش.
۲. علی غضنفری، ازدواج و آداب زناشویی در اسلام، انتشارات لاهیجی، ۱۳۸۰ ش.
۳. احمد حجتی، در سیر زندگی با ازدواج دائم یا ازدواج موقت، موسسه محدث، ۱۳۷۰ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ازدواج موقت و مشکلات اجتماعی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۷/۱۸.