ازدواج موقت از دیدگاه شهید مطهری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ازدواج موقت، شهید مرتضی مطهری، مردان متأهل، شهوت‌رانی، آثار اخروی.
پرسش: شهید مطهری در
تفسیر سوره نور می‌فرماید: ازدواج موقت برای
مردان در صورتی
ثواب دارد که مرد زن ثابت نداشته باشد؛ یعنی اگر مردی زن دائمی و در دسترس داشته باشد و برای تنوع و لذت این کار را بکند، نه‌تنها ثواب نبرده، بلکه گناه هم کرده است، آیا در حال حاضر این مطلب درست است یا غلط؟
پاسخ: ازدواج موقت امر مستحبی است که فقط برای عده‌ای از افراد جامعه با شرایط خاصِ یادشده، روا می‌باشد و قطعاً برای کسانی که متأهل هستند و از کانون گرم
خانواده برخوردارند و برای هوس‌رانی، لذت و کام‌یابی بیش‌تر اقدام می‌کنند، به جهت آثار و تبعات زیان‌بار اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی آن، به
مصلحت نیست.
قبل از هر چیز اصل سخن
شهید مطهری را ذکر می‌کنیم که می‌فرماید: «این‌که
اسلام ازدواج موقت را اجازه داده، نه برای شهوت‌رانی یک عده افرادی است که یک
زن دارند و گاهی دو و سه و حتی چهار زن دارند و بعد برای تنوع، باز دنبال ازدواج موقت می‌روند که به
ثواب نائل شویم. نه،
برای این‌ها ثواب ندارد، ممکن است گناه هم داشته باشد.در شرایطی که زمینه برای ازدواج دائم فراهم نیست؛ چون
ازدواج دائم شرایط سنگینی دارد و از طرف دیگر اسلام با
فحشا مخالف است، اسلام ازدواج موقت را اجازه داده است».
نکاتی که از این بیان شهید استاد مطهری استفاده می‌شود:
ازدواج موقت در اسلام جایز است.
یکی از موارد جواز ازدواج موقت وقتی است که امکان ازدواج دائم فراهم نباشد.
اگر این
ازدواج برای شهوت‌رانی و لذت‌طلبی باشد، ثوابی ندارد و ممکن است تبعات منفی اخروی هم داشته باشد.
در این‌جا به اختصار به چند موضوع می‌پردازیم:
علل تجویز ازدواج موقّت چه بوده است؟تک‌همسری، طبیعی‌ترین حالت
زناشویی است که در آن هر یک از زوجین احساسات، عواطف و منافع جنسی دیگری را از آن خود می‌داند؛
اما اسلام در شرایط خاصی و برای عده‌ای خاص،
تعدد زوجات و ازدواج موقت را تجویز نموده است که در همه زمان‌ها باید به این شرایط توجه شود.
أ. فردی که به
سن ازدواج رسیده است، ولی به دلایل گوناگون نمی‌تواند ازدواج دائم نماید و از طرف دیگر پای‌بند به احکام و دستورات دینی است و نمی‌تواند از راه غیر شرعی، نیاز جنسی خود را ارضا کند و در حالت تجرد نیز نمی‌تواند بماند، چون اسلام با
رهبانیت جنسی مخالف است؛ لذا راه منطقی و معقول برای او ازدواج موقت است. پس ازدواج موقت از باب
اضطرار و یک ضرورت اجتماعی و فردی است. لذا فردی که دارای همسر دائمی است و می‌تواند نیازهای جنسی، روحی و روانی خود را ارضا نماید، چه نیازی به ازدواج موقت دارد؟
اگر برای هوس‌رانی و شهوت‌رانی باشد که این عمل در اسلام مردود است.امام علی (علیه‌السلام) فرمود: هر کس شهوت‌رانی کند و ازدواج‌های متعددی انجام دهد،
رسوایی‌ها او را فرا گرفته و مفتضح خواهد شد. »
پس باید بر
هوای نفس و
وسوسه‌های شیطانی غلبه کرد و
تقوای الهی را مراعات نمود.
ب. مورد دیگری که ممکن است مرد نیاز به این ازدواج پیدا کند، جایی است که همسر او نمی‌تواند به دلایل مختلف (
بیماری،
سردمزاجی، عدم
تمکین و ...) به‌خوبی وظایفش را انجام دهد، در این صورت مرد مجبور می‌شود برای ارضای نیازهای روحی، روانی و جنسِی خود، همسرِ دیگری برای خود انتخاب نماید.
ج. در شرایط خاص اجتماعی برای جلوگیری از
انحرافات جنسی و اخلاقی، با در نظر گرفتن تمام شرایط، این نوع ازدواج به لحاظ عواقب و آثار آن برای عده‌ای می‌تواند راه‌گشا باشد؛ البته باید چهارچوب‌ها و قوانین لازم برای جلوگیری از سوءاستفاده برخی افراد در نظر گرفته شود.
چرا در برخی از روایات به این سنت تشویق شده است؟خلیفه دوم، به دلایل مختلف این
سنت اسلامی را تحریم کرد. کم‌کم این سنت در جامعه اسلامی متروک شد،
ائمه (علیهم‌السلام) به خاطر این‌که این سنت اسلامی فراموش نشود، برخی افراد را به این امر
تشویق می‌کردند.
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: هر کس به این سنت الهی (ازدواج موقت)
عمل کند و آن‌گاه
غسل نماید، خداوند از هر قطره
آب غسلش، هفتاد
ملک می‌آفریند تا برای او
استغفار کنند.
بنابراین برای احیای این سنت دینی، برخی افراد را که واجد شرایط بودند، به این امر ترغیب می‌کردند.
در مقابل، در موارد دیگری از این امر منع می‌کردند.
امام کاظم (علیه‌السلام) می‌فرماید: این کار برای کسی رواست که
خداوند او را با داشتن همسری از این کار بی‌نیاز نکرده است؛ اما کسی که دارای همسر است، فقط هنگامی می‌تواند دست به این کار بزند که دست‌رسی به همسر خود نداشته باشد.
روشن است که ازدواج مجدد برای
هوس‌رانی، پسندیده نیست و اثرات نامطلوبی (اخلاقی و اجتماعی) خواهد داشت. پس این‌که استاد مطهری می‌فرماید: برای فردی که متأهل است و بخواهد برای شهوت‌رانی
ازدواج کند، ممکن است گناه کرده باشد، شاید به همین جهت عوارض و پی‌آمد‌های منفی است.
از همه مهم‌تر این‌که این امر انسان را از اهداف عالی خلقت و رشد معنوی و روحی که جوهره انسانیت است، باز می‌دارد.
ازدواج موقت امر مستحبی است که فقط برای عده‌ای از افراد جامعه با شرایط خاصِ یادشده، روا می‌باشد و قطعاً برای کسانی که متأهل هستند و از کانون گرم
خانواده برخوردارند و برای هوس‌رانی،
لذت و کام‌یابی بیش‌تر اقدام می‌کنند، به جهت آثار و تبعات زیان‌بار اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی آن به
مصلحت نیست.
۱. نظام حقوق زن در اسلام، مرتضی مطهری، صدرا، چاپ ۱۴، ۱۳۶۹ ش.
۲. تحلیلی بر روان‌شناسی ازدواج موقت، طلعت رافعی، نشر دانژه، چاپ اول، ۱۳۸۲ ش.
۳. مسائل ازدواج و حقوق خانواده، علی‌اکبر بابازاده، بدر، چاپ ۴، ۱۳۷۸ ش.
۴. اخلاق در خانه، حسین مظاهری، اخلاق، چاپ چهارم، ۱۳۷۲ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ازدواج موقت از دیدگاه شهید مطهری»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۷/۲۱.
