• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اذان و اقامه زنان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: اذان و اقامه، زنان، مردان، استحباب.

پرسش: آیا گفتن اذان و اقامه برای زنان مستحب است؟ اگر مستحب نیست، به‌جای آن چه ذکری را باید بگوید؟

پاسخ: استحباب اذان و اقامه برای مردان در شریعت امری قطعی و یقینی است.
[۲] حسینی عاملی، سید جواد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، ج ۶ ؟؟،‌ ص ۳۶۷، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، بی‌تا.
اما در مورد استحباب آن برای زنان، کمی تفاوت وجود دارد.



نخست روایات این موضوع را ذکر می‌کنیم:

۱.۱ - روایت اول


«إِقَامَةُ الْمَرْأَةِ أَنْ تُکَبِّرَ وَ تَشْهَدَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ»؛ امام صادق علیه‌السلام فرمود: خانم‌ها به‌جای اقامه بگویند: "الله اکبر. أشهد أن لا إله إلا الله و أشهد أن محمداً عبدُهُ و رسولُه".

۱.۲ - روایت دوم


«سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ـ علیه‌السلام ـ عَنِ الْمَرْأَةِ تُؤَذِّنُ‌ لِلصَّلَاةِ فَقَالَ حَسَنٌ إِنْ فَعَلَتْ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ أَجْزَأَهَا أَنْ تُکَبِّرَ وَ أَنْ تَشْهَدَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله»؛ از حضرتشان در روایت دیگری پرسیده می‌شود که آیا زنان برای نماز خود اذان بگویند؟ ایشان در پاسخ می‌فرمایند: «اگر انجام دهد؛ کار نیکویی انجام داده است و اگر انجام ندهد و تنها تکبیر (الله اکبر) بگوید و شهادت به وحدانیت خداوند دهد و بگوید: محمد رسول خداست، کفایت می‌کند».

۱.۳ - روایت سوم


«زُرَارَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع النِّسَاءُ عَلَیْهِنَّ أَذَانٌ فَقَالَ إِذَا شَهِدَتِ الشَّهَادَتَیْنِ فَحَسْبُهَا»؛ در روایت دیگری، زراره از امام صادق ـ علیه‌السلام ـ پرسید: آیا زنان باید اذان بگویند؟ امام: «اگر شهادتین را بگوید کفایت می‌کند».
[۷] فیض کاشانی، محمدمحسن، الوافی، ج ۷، ص ۶۱۴، کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی علیه‌السلام، اصفهان، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.


۱.۴ - روایت چهارم


«الصَّادِقُ علیه‌السلام:‌ لَیْسَ عَلَی الْمَرْأَةِ أَذَانٌ وَ لَا إِقَامَةٌ إِذَا سَمِعَتْ أَذَانَ الْقَبِیلَةِ وَ تَکْفِیهَا الشَّهَادَتَانِ وَ لَکِنْ إِذَا أَذَّنَتْ وَ أَقَامَتْ فَهُوَ أَفْضَلُ»؛ و در حدیث دیگری امام صادق ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «بر زنان أذان و اقامه نیست، هرگاه اذان قبیله را بشنود، بدان اکتفا ‌کند، و کافی است که شهادتین را بگویند، اما اگر أذان و اقامه بگویند، فضیلت بیش‌تری دارد».
[۹] شیخ حرّ عاملی، هدایة الامة إلی أحکام الأئمة (منتخب المسائل)، ج ۲، ص ۲۴۹، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.



در مجموع این روایات، می‌توان حکم اذان و اقامه برای زنان را این‌گونه دانست:

۲.۱ - گفتن اذان و اقامه به‌صورت کامل

اصل استحباب اذان و اقامه برای زنان وجود دارد و این عمل مشروعیت دارد؛ به این معنا که اگر زنان اذان و اقامه را به‌صورت کامل بگویند، اصل استحباب برای آنان باقی مانده و برای این فعل ثواب داده می‌شوند.
[۱۱] امام خمینی، توضیح المسائل(محشّی)، گردآورنده، بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج ۱، ص ۵۱۸، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.
[۱۲] مجلسی، محمد باقر، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، محقق، مصحح، رجائی‌، مهدی، ج ۳، ص ۴۷۵، قم، کتاب‌خانه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.


این استحباب برای مردان تأکید بسیار دارد، اما برای زنان این استحباب بدون تأکید بوده و نمی‌توان برای زنان گفتن اذان و اقامه را مستحب مؤکد دانست.
[۱۳] مجلسی اول، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، موسوی کرمانی، سید حسین، اشتهاردی، علی‌پناه، طباطبایی، سید فضل الله، ‌ج ۲، ص ۴۷۵، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشان‌پور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.


۲.۲ - گفتن بخشی از اذان و اقامه

همان‌گونه که در روایات آمده، زنان با گفتن بخشی از اذان و اقامه می‌توانند به استحباب عمل کنند. البته در مقدار آن کمی اختلاف نظر وجود دارد.

۲.۲.۱ - دیدگاه شیخ انصاری

شیخ انصاری در این مسئله چنین نظر داده است: «به زنان رخصت داده شده که در اذان به تکبیر و شهادتین، بلکه تنها به شهادتین اکتفا کنند و در اقامه نیز تنها الله اکبر، اشهد ان لا اله الا اللَّه و انّ محمداً عبده و رسوله بگویند».
[۱۴] شیخ انصاری، مرتضی، صراط النجاة (محشّی)، محقق، مصحح، فلاح‌زاده‌، محمد حسین، ص ۲۱۸، قم، کنگره جهانی بزرگ‌داشت شیخ اعظم انصاری، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.



۱. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق، مصحح، قوچانی، عباس، آخوندی، علی، ج ۹، ص ۴، بیروت،‌ دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.    
۲. حسینی عاملی، سید جواد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، ج ۶ ؟؟،‌ ص ۳۶۷، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، بی‌تا.
۳. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی‌اکبر، آخوندی، محمد، ج ۳، ص ۳۰۵، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    
۴. شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، محقق، مصحح، موسوی خرسان، حسن، ج ۲، ص ۵۸، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    
۵. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج ۸۱، ص ۱۱۵، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
۶. شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، محقق، مصحح، موسوی خرسان، حسن، ج ۲، ص ۵۸، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    
۷. فیض کاشانی، محمدمحسن، الوافی، ج ۷، ص ۶۱۴، کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی علیه‌السلام، اصفهان، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.
۸. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی‌اکبر، ج ۱، ص ۲۹۸، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.    
۹. شیخ حرّ عاملی، هدایة الامة إلی أحکام الأئمة (منتخب المسائل)، ج ۲، ص ۲۴۹، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
۱۰. شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج ۵، ص ۴۰۵، قم، مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.    
۱۱. امام خمینی، توضیح المسائل(محشّی)، گردآورنده، بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج ۱، ص ۵۱۸، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.
۱۲. مجلسی، محمد باقر، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، محقق، مصحح، رجائی‌، مهدی، ج ۳، ص ۴۷۵، قم، کتاب‌خانه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.
۱۳. مجلسی اول، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، موسوی کرمانی، سید حسین، اشتهاردی، علی‌پناه، طباطبایی، سید فضل الله، ‌ج ۲، ص ۴۷۵، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشان‌پور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.
۱۴. شیخ انصاری، مرتضی، صراط النجاة (محشّی)، محقق، مصحح، فلاح‌زاده‌، محمد حسین، ص ۲۱۸، قم، کنگره جهانی بزرگ‌داشت شیخ اعظم انصاری، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.



پایگاه اسلام کوئست.    



جعبه ابزار