اثبات استمرار امامت با قرآن و حدیث
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قرآن،
حدیث،
امامت، اهل‌بیت.
پرسش: چگونه با قرآن و حدیث می‌توان
استمرار امامت را اثبات کرد؟
از نگاه قرآن و احادیث صحیحی که از
پیامبر خدا و
اهل‌بیت او به ما رسیده‌اند، بهره‌مند ساختن
انسان در همه اعصار از راه‌نما،
سنّت خداوند متعال است و
زمین، هیچ‌گاه از راه‌نمایی که بتواند راه درست زندگی را به مردم نشان دهد، خالی نبوده و نخواهد بود. قرآن کریم با صراحت می‌فرماید:
«وَ اِن مِّنْ اُمَّةٍ اِلَّا خَلَا فِیهَا نَذِیرٌ؛
هیچ قومی نبوده، مگر آن که در میانشان هشداردهنده‌ای گذشته است».
و نیز خطاب به خاتم پیامبران می‌فرماید:
«اِنَّمَا اَنتَ مُنذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هَادٍ؛
تو، تنها هشدار دهنده‌ای و هر قومی، راه‌نمایی دارد».
این آیات، به روشنی دلالت دارند (هم‌چنین آیه ۵۱ از
سوره قصص،
اشاره به این معنا دارد، چنان‌که در همین دانش‌نامه
به این مطلب تصریح شده است.) که هدایت اقوام و جوامع مختلف بشر، سنّت قطعی الهی در
نظام آفرینش است. چیزی که هست، راه نمایان
خداوند متعال، گاه پیامبران اویند که مؤسّس شریعت‌اند و «
نذیر» یا «
منذر» نامیده می‌شوند و گاه، ادامه دهندگان راه پیامبرند که «
هادی» نامیده می‌شوند. مقصود ما از استمرار امامت در همه اعصار، همین است که جامعه بشر، هیچ‌گاه از راه‌نمای الهی (پیامبر باشد یا جانشین او)، خالی نیست.
احادیث صحیحی که این معنا را تأیید کرده‌اند، به چند دسته تقسیم می‌شوند:
دسته اوّل، احادیثی که دلالت دارند بر آن‌که زمین از هنگامی که
آدم ابو‌البشر آفریده شد، تا کنون، از امام خالی نبوده است و تا انسانی روی آن زندگی می‌کند، امامت ادامه خواهد داشت.
دسته دوم، احادیثی که بر ضرورت تداوم حجّت الهی در همه اعصار تأکید دارند و تصریح می‌کنند که حجّت خدا، قبل از مردم و همراه با مردم و پس از مردم، بوده و خواهد بود.
دسته سوم، احادیثی که بر ضرورت تداوم حضور عالِم و راه‌نمای الهی در همه اعصار، تأکید می‌کنند.
دسته چهارم، احادیثی که ضمن تأکید بر ضرورت وجود امام و
حجّت و عالِم الهی، به
حکمت و فلسفه تشریعی و تکوینی وجود امام، اشاره می‌کنند.
دسته پنجم، احادیثی که
اهل‌بیت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را به ستارگان آسمان تشبیه کرده‌اند که همیشه در
آسمان هستند و هر گاه ستاره‌ای ناپدید شود، ستاره‌ای دیگر پدیدار می‌گردد
و بر این اعتقادند که اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) تا دامنه
قیامت، برای جهانیان، نورافشانی خواهند کرد. برخی از این احادیث، به‌طور مشخّص به
امام مهدی (علیه‌السّلام) اشاره دارند.
دسته ششم، احادیثی که دلالت دارند بر این‌که در همه اعصار، عدلی از اهل بیت پیامبر خدا خواهد بود که با
تحریف دین، مبارزه خواهد کرد.
با تأمّل در احادیثی که بدانها اشاره شد و ملاحظه آنها در کنار آیاتی که بر استمرار هدایت‌الهی در همه اعصار دلالت دارند و
حدیث ثقلینو نیز احادیث دیگر، می‌توان به این جمع‌بندی رسید که:
۱. مقصود از «امام»، «حجّت» و «عالم»، در همه احادیثی که گذشت، همان «هادی» در آیه هفتم
سوره رعد است. در حقیقت، این روایات، مفسّر و مبیّن آیه یاد شده و آیات مشابه آن هستند و هر یک از این نام‌ها، به یکی از ویژگی‌ها و مشخّصات‌هادی و راه نمای الهی در هر عصر اشاره دارند.
۲. راه نمایان الهی که وجود آنها یکی از پس از دیگری در همه اعصار، ضرور است، اعم از پیامبران و جانشینان آنهایند.
۳. راه نمایان الهی پس از خاتم پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) تا دامنه قیامت، اهل بیت آن بزرگوارند.
۴. راه نمای الهی در برخی از مقاطع تاریخ، بنا بر مصالحی، ممکن است از مردم غایب گردد. در این صورت، هر چند جامعه از بخشی از منافع وجود امام محروم است، لیکن از برکات تکوینیِ وی، تا هنگام ظهور برخوردار خواهد بود.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «اثبات استمرار امامت با قرآن و حدیث» تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۲/۶.
