آیه بودن کشتی نوح
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آیت بودن داستان کشتی نوح،
معجزه،
طوفان.
پرسش: در رابطه با آیه بودن
کشتی نوح برای آیندگان که در
قرآن آمده و هم‌چنین در خصوص انطباق کوه جودی به آرارات توضیح داده و بفرمایید
اختلاف موجود بین یافته‌های
باستان‌شناسان که قدمت
انسان را به حدود ۱۰۰۰۰ سال رسانده با ۶۵۰۰ سال که از حساب
طوفان نوح به دست می‌آید، چیست؟
پاسخ: آنچه به‌طور خلاصه قابل بیان است، این است که
کشتی حضرت نوح علیه‌السلام به‌عنوان آیت و معجزه‌ای الهی محسوب می‌شود. این معجزه فعلی فقط به حضرت نوح و عصر وی مربوط می‌شود. معنای آیت و معجزه بودن کشتی هم این نیست که چوب‌های کشتی هنور در دسترس باشد و تا
قیامت سالم و دست نخورده بماند؛ بلکه کشتی و نجات از
غرقاب آیت و معجزه است نه چوب و میخ‌های آن. این آیت و معجزه برای نسل‌های آینده، بلکه برای هر عصری عبرت‌آمیز و درس‌آموز است.
کشتی نوحیم در دره که تا ××× رو نگردانی ز کشتی ای فتی.
امام علی علیه‌السلام در مورد سمبل بودن کشتی و
طوفان می‌فرماید: «... مردم خود را چنان می‌جنباند که باد سخت کشتی را در دل دریاها بلرزاند. دسته‌ای از آنان در دل
آب مرده، و دسته‌ای بر روی موج‌ها جان به در برده».
آیه در قرآن شریف دارای معانی متعدد است. به معنای علامت، نشانه، عبرت، دلیل،
رمز و معجزه نیز آمده است. در متن
قرآن همه این معانی را می‌توان یافت. موجودات
عالم را از آن جهت که نشانه‌های
وجود خدا و
صفات او هستند، آیات الله می‌گویند.
پس یکی از معانی آیه و آیت،
عبرت و معجزه روشنگر است.
قرآن شریف می‌فرماید: آن‌گاه او (نوح) و کشتی‌نشینان را نجات دادیم و آن را آیت و مایه عبرت جهانیان گرداندیم».
در جای دیگر می‌فرماید: و
قوم نوح چون
پیامبران را
دروغ‌گو انگاشته‌اند، غرقشان کردیم و آنان را برای مردم مایه عبرت ساختیم و برای ستم‌کاران عذابی دردناک آماده ساختیم».
و در جای دیگر قرآن شریف داستان کشتی و طوفان را از
اخبار غیب معرفی می‌کند، می‌فرماید: «تلک من انباء الغیب...».
این از اخبار غیب است که بر تو
وحی می‌کنیم، نه تو و نه قومت پیش از این آنها را نمی‌دانستید، پس شکیبایی پیشه کن که نیک سرانجام از آن
پرهیزکاران است».
به هر
تقدیر سرگذشت نوح، تاریخی هزار ساله دارد که داستان یک سیل عالمگیر، ماجرای
انقراض یک نسل و آغاز جامعه‌ای نوین، تابلویی از
پیروزی حق بر
باطل، جلوه‌ای از مستجاب شدن
نفرین پیامبر، نمونه‌ای از قطع رابطه‌ی پدر و پسر به‌خاطر مکتب، آیتی از
تسلیم هستی در برابر فرمان خداوند، حفظ نسل
حیوانات و کشتی‌سازی دور از
دریا، را در خود جای داده است
و به‌عنوان معجزه روشنگر و آیتی از
آیات الهی معرفی گشته است.
استاد
جوادی آملی می‌فرماید: صاحب معجزه از راه علل خفیه‌ای که در کار است، از آن علل
خبر دارد که افراد عادی بشر از
علل خفیه آن خبر ندارند. ماجرای
ناقه صالح و طوفان نوح ـ علیه‌السلام ـ و دیگر
معجزات انبیا ی الهی و اولیای خداوند، همگی چنین است که شیء ممکن الوجودی که
محال عقلی نیست، ولی به‌طور عادی زمان زیادی را می‌طلبد تا به وجود آید، در مدت کوتاهی محقق می‌گردد.
جریان
اعجاز در هر امر ممکنی می‌تواند جاری گردد. در ماجرای طوفان و کشتی نوح نیز مسئله چنین است.
گفته شد ای
زمین، آب را فرو بر، ای
آسمان از بارش باز ایست.
و این همان معجزه الهی است.
معجزه، یعنی امور خارق‌العاده‌ای که از شخص
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله برای اثبات
نبوت صادر می‌شود.
و
کشتی نوح علیه‌السلام آیت و معجزه الهی است.
در قرآن شریف از کلمه «معجزه» استفاده نشده است و به جای آن کلمه آیه به کار رفته است و آیات اعجازی پیام‌آوران الهی، برخی ابتدائاً و همراه
وحی و
رسالت به آنان داده شده، گاهی به درخواست مردم و گاهی نیز، برای خاتمه بخشیدن به درگیری مردم با
پیامبران و به نام
عذاب ظاهر شده است که داستان کشتی و طوفان نیز چنین است.
معجزه و آیت دو نوع است:
۱. معجزه و آیت فعلی و غیر کلامی؛ مانند
شق‌القمر کردن، کشتی و طوفان؛
۲. معجزه و آیت کلامی معجزه کلامی؛ مانند سخن گفتن
عیسی مسیح در گهواره.
آنچه به‌طور خلاصه قابل بیان است، این است که کشتی حضرت نوح ـ علیه‌السلام ـ به‌عنوان آیت و معجزه‌ای الهی محسوب می‌شود. این معجزه فعلی فقط به حضرت نوح و عصر وی مربوط می‌شود. معنای آیت و معجزه بودن کشتی هم این نیست که چوب‌های کشتی هنور در دسترس باشد و تا
قیامت سالم و دست نخورده بماند؛ بلکه کشتی و نجات از
غرقاب آیت و معجزه است نه چوب و میخ‌های آن. این آیت و معجزه برای نسل‌های آینده، بلکه برای هر عصری عبرت‌آمیز و درس‌آموز است.
قرآن شریف در مورد عبرت از داستان حضرت نوح ـ علیه‌السلام ـ می‌فرماید: آیا جز پیشینیان از قوم نوح و
عاد و
ثمود و قوم
ابراهیم و
اهل مدین و شهرهای زیر و زبر شده(ی
قوم لوط) به آنان نرسیده است که پیامبرانشان
معجزات بر ایشان آوردند و خداوند نمی‌خواست بر آنان ستم کند؛ بلکه (آنان) بر خود ستم می‌کردند.
در جای دیگر می‌فرماید: «آن‌گاه درهای آسمان را به آبی سیل‌آسا گشودیم. و از زمین چشمه‌هایی برشکافتیم، سپس آب (بسیاری) برای کاری که مقدر بود به هم برآمد. و او (نوح) را بر (کشتی) ساخته و پرداخته از تخته‌ها و میخ‌ها سوار کردیم. که زیر نظر ما روان بود، این
پاداش کسی بود که به او ناسپاسی کرده بودند. و به‌راستی آن را به‌عنوان مایه عبرت باقی گذاردیم، پس آیا پندپذیری هست؟ پس (بنگر تا)
عذاب و هشدار من چگونه است».
مجموعه‌ی این‌ها آیت و معجزه الهی است و عبرت برای هر عصر و مصری، نه آن‌که چوب آن باید در دسترس ما باشد و یا نپوسیده باشد.
۱. تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، ج۱۵، ص۸۹.
۲. قصص الانبیاء؛ نعمت الله جزایری، باب دوم، قصه حضرت نوح.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «آیه بودن کشتی نوح»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۸/۲۲.
