• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قاسم بن موسی کاظم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: قاسم بن موسی، دفن، امام کاظم (علیه‌السلام)، حله، شوشه.

پرسش: آیا گزارشی از زندگی قاسم بن موسی پسر امام کاظم (علیه‌السلام) وجود دارد؟ آیا قبری که در شهر حله منتسب به ایشان است، از سند تاریخی برخوردار است؟

پاسخ: منابع روایی نقل می‌کنند که امام موسی کاظم (علیه‌السلام) فرزندی به نام قاسم داشته‌اند؛ اما از زندگی ایشان گزارش چندانی وجود نداشته است.


کتاب‌های روایی نقل می‌کنند که امام موسی کاظم (علیه‌السلام) فرزندی به نام قاسم داشته‌اند،
[۱] شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۲، ص۲۴۴، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
[۲] ابن طاووس، علی بن موسی، طرف من الانباء و المناقب، ص۴۹۷، مشهد، تاسوعا، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.    
[۳] سبط بن جوزی، تذکرة الخواص من الامة فی ذکر خصائص الائمة، ص۳۱۵، قم، منشورات الشریف الرضی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
اما از زندگی ایشان گزارش چندانی در منابع روایی و تاریخی وجود نداشته و تنها مطالب محدودی نقل شده است.

با این وجود، از همان نقل‌های اندک چنین برمی‌آید که قاسم بن موسی (علیه‌السلام)، مورد محبت و علاقه پدر خود بوده است؛ امام کاظم (علیه‌السلام) فرمود: «من به فرزندم فلان (امام رضا) وصیت نموده‌ام و در ظاهر فرزندان دیگرم را نیز در وصیت با او شریک کرده‌ام؛ اما در باطن تنها امام رضا (علیه‌السلام) را وصی خود قرار داده‌ام. اگر اختیار در دست من بود؛ جهت علاقه و محبتی که به فرزندم قاسم دارم، او را وصی خود می‌کردم؛ اما اختیار این امر در دستان خداوند است».
[۴] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۱۴، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    

هم‌چنین نقل است که امام کاظم (علیه‌السلام) هنگام وفات یکی از فرزندانش، خطاب به فرزندشان قاسم فرمودند تا به بالین برادر رفته و آیاتی از قرآن را تلاوت کند.
[۵] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۳، ص۱۲۶، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    


در مورد قبر ایشان در حله باید گفت؛ در برخی منابع تاریخی به این موضوع اشاره شده است؛ به عنوان نمونه، یاقوت حموی در معجم البلدان، تصریح می‌کند که قبر قاسم بن موسی در منطقه شوشة و در اطراف حله قرار گرفته است.
[۶] یاقوت حموی، شهاب‌الدین ابوعبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۲، بیروت، دار صادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م.    


در مورد ثواب زیارت ایشان روایتی از امام رضا (علیه‌السلام) نقل شده است که از لحاظ دانش حدیث‌شناسی، نمی‌توان بدان اعتماد کرد: «و ما هو معروف فی الالسنة من ان الرضا قال فیه من لم یقدر علی زیارتی فلیزر اخی القاسم کذب لا اصل له فی اصل من الاصول و شانه اجل من ان یرغب الناس فی زیارته بمثل هذه الاکاذیب».
[۷] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۴۸، ص۳۱۱.    
[۸] طباطبایی، آل بحرالعلوم، تحفة العالم فی شرح خطبة المعالم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.

در برخی گزارش‌ها در کتب معاصر، ماجرای فرار ایشان از دست هارون به تفصیل بیان شده است که تاکنون نتوانستیم منبع معتبری در این زمینه بیابیم.

۱. ↑ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۲، ص۲۴۴، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
۲. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، طرف من الانباء و المناقب، ص۴۹۷، مشهد، تاسوعا، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.    
۳. ↑ سبط بن جوزی، تذکرة الخواص من الامة فی ذکر خصائص الائمة، ص۳۱۵، قم، منشورات الشریف الرضی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
۴. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۱۴، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    
۵. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۳، ص۱۲۶، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    
۶. ↑ یاقوت حموی، شهاب‌الدین ابوعبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۲، بیروت، دار صادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م.    
۷. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۴۸، ص۳۱۱.    
۸. ↑ طباطبایی، آل بحرالعلوم، تحفة العالم فی شرح خطبة المعالم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.


پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «قاسم بن موسی کاظم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۲/۲۰.    



جعبه ابزار