شاه نعمت‌الله ولیذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: شاه نعمت‌الله ولی، تصوف، صوفیه، فرقه نعمت اللهی، کرمان، امیر تیمور، خانقاه.

پرسش: شاه نعمت‌الله ولی که قبرش در شهر ماهان استان کرمان است، که بود؟

پاسخ: شاه نعمت‌الله ولی، مؤسس فرقه نعمت‌اللهی‌ از سادات حسینی بود و نسبش با نوزده واسطه به پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) می‌رسید.


نسب

[ویرایش]
‌
سیدنورالدین نعمت‌الله بن عبدالله بن محمد معروف به شاه (از سده هشتم هجری به بعد اولیای الهی را «شاه» می‌خواندند.) نعمت‌الله ولی
[۱] شیرازی‌، محمدمعصوم، طرائق الحقائق‌، ج۳، ص۱، تهران، سنایی‌، چاپ اول‌، بی‌تا.
[۲] حسینی جلالی، سیدمحمدحسین، فهرس التراث، ج‌۱، ص۷۵۹، قم، دلیل ما، ۱۴۲۲ق.
مؤسس فرقه نعمت‌اللهی
[۳] ریپکا، یان، تاریخ ادبیات ایران از دوران باستان تا قاجاریه، ص۴۰۱، ترجمة شهابی‌، عیسی، تهران، علمی و فرهنگی‌، چاپ اول‌، ۱۳۸۱ش.
[۴] مشکور، محمدجواد، فرهنگ فرق اسلامی، ص۴۴۷، مشهد، آستان قدس رضوی‌، چاپ دوم‌، ۱۳۷۲ش.
از سادات حسینی بود و نسبش با نوزده واسطه به پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) می‌رسید.
[۵] شیروانی‌، زین‌العابدین، ریاض السیاحة، ج‌۱، ص۵۸۳، تهران، سعدی‌، چاپ اول‌، ۱۳۶۱ش.


نام پدر

[ویرایش]

پدرش، میرعبدالله، از علما و دانشمندان شهر حلب به‌ شمار می‌رفت.
[۶] ولی، شاه نعمت‌الله، دیوان شاه نعمت‌الله ولی، مقدمه، ص۹، کرمان، خانقاه نعمت‌اللهی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.


تولد

[ویرایش]

سید نعمت‌الله ولی در سال ۷۳۰ هـ.ق در شهر حلب متولد شد.

وفات

[ویرایش]

ایشان در سال ۸۳۴ هـ.ق در سن ۱۰۴ سالگی درگذشت.
[۷] حسینی جلالی، سیدمحمدحسین، فهرس التراث، ج‌۱، ص۷۵۹، قم، دلیل ما، ۱۴۲۲ق.


هجرت به مکران

[ویرایش]

پدر شاه نعمت‌الله ولی در اوانِ کودکی او، از شهر حلب به ناحیه «مَکران» (سرزمینی ساحلی در جنوب شرقی ایران) مهاجرت می‌کند و سید نعمت‌الله، کودکی و جوانی خود را در ایران می‌گذراند. وی در دوران جوانی به فراگیری علوم متداول زمان پرداخت.
[۸] ولی، شاه نعمت‌الله، دیوان شاه نعمت‌الله ولی، مقدمه، ص۹، کرمان، خانقاه نعمت‌اللهی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.


معاصر با امیر تیمور

[ویرایش]

شاه نعمت‌الله قسمتی از عمر خود را با امیر تیمور و پسرش سلطان شاهرخ تیموری معاصر بود.

محل بقعه

[ویرایش]

بقعه وی در ماهان کرمان واقع است.
[۹] قدیانی‌، عباس، فرهنگ جامع تاریخ ایران، ج‌۲، ص۵۱۶، تهران، آرون‌، چاپ ششم‌، ۱۳۸۷ش.


دستور ترک سمرقند

[ویرایش]

با این‌که امیر تیمور با عرفا و بزرگان تصوف اظهار ارادت می‌نمود، بعد از مدتی، از توقف شاه نعمت‌الله ولی در سمرقند نگران گردید؛ زیرا مریدان زیادی به آستان سید جمع شدند. افرادی به او حسادت ورزیدند و این خبر را به امیر تیمور رساندند. امیر تیمور به توهم آن‌که شاید فتنه‌ای ایجاد شود، کسی نزد سید فرستاد و او را از توقف در سمرقند منع کرد.
[۱۰] راوندی‌، مرتضی، تاریخ اجتماعی ایران، ج‌۳، ص۴۷۲، تهران، نگاه‌، چاپ دوم‌، ۱۳۸۲ش.


اساتید

[ویرایش]

شاه نعمت‌الله، در مکتب استادانی (مانند «شیخ رکن‌الدین شیرازی»، «شیخ شمس‌الدین مکی» و «قاضی عضد‌الدین ایجی») علم کلام، بلاغت و فقه را آموخت.

پوشیدن خرقه

[ویرایش]

سپس سال‌ها به ریاضت و تصفیه و تزکیه باطن مشغول گردید و به سیر آفاق و انفس پرداخت و در سن ۲۴ سالگی در مکه معظمه از دست شیخ عبدالله یافعی خرقه پوشید و از جمله مریدان او گردید.

سفرها

[ویرایش]

شاه نعمت‌الله پس از آن، دست به مسافرت‌های گوناگونی می‌زند. وی از راه مصر، شام و آذربایجان به ماوراءالنهر می‌رود و پس از مدتی اقامت در سمرقند، عاقبت در کرمان رحل‌ اقامت می‌افکند.

اقامت در ماهان

[ویرایش]

در ماهان، خانقاه، باغ و حمّام می‌سازد و بیست و پنج سال باقی‌مانده عمر خود را در ماهان می‌گذراند.

مدفن

[ویرایش]

سرانجام در سال ۸۳۴ هـ.ق در ماهان دار فانی را وداع گفت و او را در همان باغ خود در ماهان به خاک می‌سپارند.
[۱۱] ولی، شاه نعمت‌الله، دیوان شاه نعمت‌الله ولی، مقدمه، ص۹، کرمان، خانقاه نعمت‌اللهی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
[۱۲] حسینی جلالی، سیدمحمدحسین، فهرس التراث، ج‌۱، ص۷۵۹، قم، دلیل ما، ۱۴۲۲ق.


بنای بقعه

[ویرایش]

بعدها به دستور سلطان احمدشاه دکنی (پادشاه دکن) بنای باشکوه و بقعه‌ای بر آرامگاه او بنا کردند.
[۱۳] سایکس‌، سرپرسی، تاریخ ایران، ج‌۲، ص۲۲۴ – ۲۲۵، ترجمة فخر داعی گیلانی‌، سیدمحمدتقی، تهران، افسون‌، چاپ هفتم‌، ۱۳۸۰ش.


افکار

[ویرایش]
‌
قرون هشتم و نهم، سیطره افکار و آرای محی‌الدین ابن عربی در تصوف و عرفان است. تقریباً تمام فرقه‌های مختلف تصوف، نظیر نقشبندیه، نوربخشیه و مولویه، مروّج آرای ابن عربی هستند. شاه نعمت‌الله نیز از این قاعده مستثنا نیست و از جمله شارحان مهم نظریه‌های ابن عربی به‌شمار می‌رود. شاه ولی به محی‌الدین ابن عربی به دیده تکریم و احترام می‌نگریست و کتاب «فصوص الحکم» او را از حفظ بود و حتی یکی از مفصل‌ترین رساله‌های خود را به شرح ابیات «فصوص الحکم» اختصاص داده است.

آثار

[ویرایش]

به‌طور کلی می‌توان گفت آثار شاه ولی ـ اعم از منظوم و منثور ـ آیینه تمام‌نمای آرای ابن عربی (نظیر وحدت وجود، انسان کامل، مسئله قطب و ولایت و علم اسرار حروف و نقطه) است.
آثار شاه نعمت‌الله به دو دسته منظوم و منثور تقسیم می‌شوند.

← آثار منظوم


مهم‌ترین اثر منظوم شاه ولی، دیوان اشعار اوست که شامل قصاید، غزلیات، قطعات، مثنوی‌ها و رباعیات است که بالغ بر دوازده هزار بیت می‌باشد. بعضی از اشعار و ابیات این دیوان منسوب‌ به اوست. همه آنها از نوع اشعار عرفانی و حاوی اشارات و توضیحات درباره عقاید و افکار متصوفه می‌باشد.

← آثار منثور


تعداد رسالات منثور شاه نعمت‌الله را تا پانصد ذکر کرده‌اند؛ البته تاکنون انتساب ۱۱۴ رساله به او مسلم شده است. نثر این رساله‌ها اغلب مشکل و پیچیده است و اکثراً از ویژگی‌های نثر قرن هشتم و نهم برخوردار است.
[۱۴] ولی، شاه نعمت‌الله، دیوان شاه نعمت‌الله ولی، مقدمه، ص۱۰-۱۱، کرمان، خانقاه نعمت‌اللهی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.


پانویس

[ویرایش]
 
۱. ↑ شیرازی‌، محمدمعصوم، طرائق الحقائق‌، ج۳، ص۱، تهران، سنایی‌، چاپ اول‌، بی‌تا.
۲. ↑ حسینی جلالی، سیدمحمدحسین، فهرس التراث، ج‌۱، ص۷۵۹، قم، دلیل ما، ۱۴۲۲ق.
۳. ↑ ریپکا، یان، تاریخ ادبیات ایران از دوران باستان تا قاجاریه، ص۴۰۱، ترجمة شهابی‌، عیسی، تهران، علمی و فرهنگی‌، چاپ اول‌، ۱۳۸۱ش.
۴. ↑ مشکور، محمدجواد، فرهنگ فرق اسلامی، ص۴۴۷، مشهد، آستان قدس رضوی‌، چاپ دوم‌، ۱۳۷۲ش.
۵. ↑ شیروانی‌، زین‌العابدین، ریاض السیاحة، ج‌۱، ص۵۸۳، تهران، سعدی‌، چاپ اول‌، ۱۳۶۱ش.
۶. ↑ ولی، شاه نعمت‌الله، دیوان شاه نعمت‌الله ولی، مقدمه، ص۹، کرمان، خانقاه نعمت‌اللهی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
۷. ↑ حسینی جلالی، سیدمحمدحسین، فهرس التراث، ج‌۱، ص۷۵۹، قم، دلیل ما، ۱۴۲۲ق.
۸. ↑ ولی، شاه نعمت‌الله، دیوان شاه نعمت‌الله ولی، مقدمه، ص۹، کرمان، خانقاه نعمت‌اللهی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
۹. ↑ قدیانی‌، عباس، فرهنگ جامع تاریخ ایران، ج‌۲، ص۵۱۶، تهران، آرون‌، چاپ ششم‌، ۱۳۸۷ش.
۱۰. ↑ راوندی‌، مرتضی، تاریخ اجتماعی ایران، ج‌۳، ص۴۷۲، تهران، نگاه‌، چاپ دوم‌، ۱۳۸۲ش.
۱۱. ↑ ولی، شاه نعمت‌الله، دیوان شاه نعمت‌الله ولی، مقدمه، ص۹، کرمان، خانقاه نعمت‌اللهی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
۱۲. ↑ حسینی جلالی، سیدمحمدحسین، فهرس التراث، ج‌۱، ص۷۵۹، قم، دلیل ما، ۱۴۲۲ق.
۱۳. ↑ سایکس‌، سرپرسی، تاریخ ایران، ج‌۲، ص۲۲۴ – ۲۲۵، ترجمة فخر داعی گیلانی‌، سیدمحمدتقی، تهران، افسون‌، چاپ هفتم‌، ۱۳۸۰ش.
۱۴. ↑ ولی، شاه نعمت‌الله، دیوان شاه نعمت‌الله ولی، مقدمه، ص۱۰-۱۱، کرمان، خانقاه نعمت‌اللهی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.


منبع

[ویرایش]

پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «شاه نعمت‌الله ولی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۵/۲۹.    



جعبه ابزار
جعبه‌ابزار