• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دلیل شرعی نجاسات

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: دلیل شرعی، نجاسات، دلیل نجاست، حکمت نجاست.

پرسش: دلیل شرعی نجس بودن ادرار و مدفوع، خون، شراب، سگ و خوک چیست؟

پاسخ: هر زمان فلسفه حکم شرعی بر ما پنهان باشد، به تعبد روی می‌آوریم.



ابتدا چند نکته را پیرامون علل شرایع و احکام بیان می‌کنیم.

۱.۱ - دلیل

آن‌چه حکم شرعی را ثابت می‌کند، بدون توجه به چرایی و علت، دلیل نامیده می‌شود.

۱.۲ - علت

آن‌چه به علت و ریشه‌های یک حکم اشاره می‌کند، در صورت تصریح کامل به این علل و عوامل «علت» نامیده می‌شود.

۱.۳ - حکمت

اگر به بخشی از علت حکم می‌پردازد، به این عنصر «حکمت» گفته می‌شود. اکثریت و غالب علل و عوامل احکام از نوع حکمت است.

۱.۴ - فایده علل احکام

فایده مهم بحث «علل احکام و حکمت آن» فهم و معرفت بیش‌تر دین و اعتقاد به خدای حکیم و خیرخواه عباد می‌باشد. در عین حال در مواردی که انسان نکته‌ای را در این راستا درنمی‌یابد، علم پیدا می‌کند که حتماً علت و حکمتی دارد که هنوز بر ما مخفی است. در حالی که با رشد علم به بعضی از حکمت‌های حرمت احکام دست یافته‌اند؛ مانند: امراض جسمی و روحی و غیره.

۱.۵ - در نظر نگرفتن نفع و ضرر احکام

بحث علل احکام نباید روحیه عبودیت ما را تحت الشعاع قرار دهد و احکام را نباید براساس نفع و ضرر گزینش کنیم. خداوند حکیم است و امر و نهی‌های بدون جهت ‌نمی‌نماید.


حال به پاسخ سؤال آن هم فقط به بررسی روایات اکتفا می‌شود:

۲.۱ - ادرار و مدفوع

دلیل نجاست: دسته‌های فراوانی از روایات تأکید بر شستن بدن و لباس و جایز نبودن نماز بدون طهارت می‌کند که این دلیل نجاست آن‌هاست.

۲.۲ - خون

دسته‌های فراوانی از روایات امر به شستن بدن و لباس آلوده به خون و جایز نبودن نماز با آن دارد.
حکمت نجاست: در روایت معروف تحف العقول درباره اصناف معاملات، حرمت خوردن خون را باعث بر حرام بودن همه تصرفات در آن دانسته است.
درباره حکمت حرام بودن خون (هر چند مورد سؤال نیست) در روایات بر ایجاد سنگ‌دلی، بی‌رحمی و درندگی اشاره شده است.

۲.۳ - سگ

دلیل نجاست: مرحوم عاملی در وسایل الشیعه بابی را به نجاست سگ اختصاص داده است.
[۵] قمی، عباس، ج۲، ص۴۸۶، سفینه البحار، سنایی، ۱۳۸۲ق.


۲.۴ - شراب

دلیل نجاست: باب ۳۸ نجاست کتاب شریف وسایل به این موضوع اختصاص داده شده است.

۲.۴.۱ - روایتی از امام جواد

راوی از امام جواد (علیه‌السلام) درباره نماز خواندن در لباسی که آلوده به شراب شده، سؤال می‌کند، آن حضرت (علیه‌السلام) می‌فرماید: نماز نخوان در آن، که آن رجس(و پلیدی) است.
حکمت نجاست: درباره حکمت نجاست آن، اشاره به این‌که خوردن آن حرام است، از نزدیک شدن به آن هم نهی شده است.
درباره حکمت حرام بودن آن هم در روایات آمده است که موجب جرئت بر آدم‌کشی و فحشا می‌شود.
لازم به ذکر است که ائمه معصومین براساس فهم مخاطب خود سخن می‌گفتند.

۲.۵ - خنزیر

دسته‌هایی از روایات به نجاست لباس و بدن آلوده‌تر شده به وسیله برخورد با خوک و مو و پوستش آمده است.
به هر صورت هر زمان فلسفه حکم شرعی بر ما پنهان باشد، به تعبد روی می‌آوریم.


۱. علل الشرایع، شیخ صدوق.
۲. رجوع به تفسیر قرآن، ذیل آیه ۱۷۳ سوره بقره، ۳ مائده و ۱۴۳ انعام و ۱۱۵ سوره نحل.


۱. حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، ج۲، ‌ص۱۰۰۱۱۰۰۹، تهران، اسلامیه، چاپ پنجم، ۱۳۹۵ق.    
۲. حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، ج۲، ص۱۰۲۵۱۰۳۰، تهران، اسلامیه، چاپ پنجم، ۱۳۹۵ق.    
۳. حرانی، ابن شعبه، تحف العقول، ص۳۳۳، قم، ‌بصیرتی، ۱۳۹۴.    
۴. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۶، ص۲۴۲، بیروت، اسلامیه، افست، چاپ چهارم، ۱۴۰۱ق.    
۵. قمی، عباس، ج۲، ص۴۸۶، سفینه البحار، سنایی، ۱۳۸۲ق.
۶. حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، ج۲، ص۱۰۵۵، تهران، اسلامیه، چاپ پنجم، ۱۳۹۵ق.    
۷. حرانی، ابن شعبه، تحف العقول، ص۳۳۳، قم، ‌بصیرتی، ۱۳۹۴.    
۸. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۶، ص۲۴۲، بیروت، اسلامیه، افست، چاپ چهارم، ۱۴۰۱ق.    
۹. حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، ج۲، ص۱۰۱۷، تهران، اسلامیه، چاپ پنجم، ۱۳۹۵ق.    
۱۰. حرانی، ابن شعبه، تحف العقول، ص۳۳۳، قم، ‌بصیرتی، ۱۳۹۴.    



سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «دلیل شرعی نجاسات»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۴/۲۸.    



جعبه ابزار