آزادی پسران
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آزادی پسران، آزادی دختران، آزادی تکوینی.
پرسش: چرا آزادی پسران از دختران بیش‌تر است؟
پاسخ:
نگاه به طبیعت مادی، ما را به این حقیقت آشنا می‌کند که همه موجودات هستی در گونه‌ای از محدودیت به سر می‌برند و
انسان نیز همچون دیگر موجودات با مجموعه‌ای از محدودیت‌ها مواجه است، برخی از این محدودیت‌ها گونه‌ای از مصونیت است؛ مانند
حجاب،
تقوا،
عفاف، دستور پزشک بر محدودیت غذایی، محدودیت در سرعت خودروها و ... نخستین کسی که انسان را محدود می‌کند، خود اوست؛ چراکه می‌خواهد با
آرامش و
سلامت زندگی کند؛ لذا برای خود و خانواده‌اش محدودیت‌هایی قائل است تا دچار مشکلات فردی و اجتماعی نشود.
آزادی چیست؟
آزادی، مفهومی انتزاعی است و تعریف روشنی از آن وجود ندارد و همین امر موجب اختلاف نظر، سوء تفاهم در حد و مرز و ارتباط آن با
دین شده است.
در اندیشه دینی، آزادی موهبتی الهی و شرط تعالی،
ترقی و تکامل مادی و معنوی انسان است؛ اما به‌هرحال از طریق توجه به مصادیق آزادی و اقسام آن می‌توان به مفهومی نسبتاً قابل قبول دست یافت.
به طور اجمال آزادی به چند قسم تقسیم شده است:
۱.
آزادی تکوینی، در میان موجودات فقط به انسان این آزادی داده شده است که با وجود گرایش‌های گوناگون و مختلف و گاه متضاد، از قدرت گزینش و انتخاب برخوردار است؛
۲.
آزادی اخلاقی، که مراد از آن، رهایی
عقل از سیطره
غرایز و
شهوات است؛
۳.
آزادی حقوقی، منظور این است که دست‌اندرکاران وضع و اجرای قانون تا چه حد می‌توانند آزادی افراد را محدود نمایند و آنان را به رعایت مقررات در روابط اجتماعی موظف کنند و به انجام تعهدات دولت متعهد سازند؛ از اقسام آزادی حقوقی،
آزادی سیاسی،
آزادی عقیده و فکر و
آزادی بیان است.
اصل این است که در هر یک از اقسام آزادی، دختران و پسران نقش مساوی داشته باشند؛ اما عواملی باعث می‌شود که این تعادل به درستی انجام نگیرد. آن‌چه از پرسش شما به نظر می‌رسد این است که منظور شما از آزادی، این دو قسم از آزادی باشد، نخست آزادی اخلاقی و دوم آزادی بیان؛ با توجه به این دو قسم، عوامل متعددی در جهت‌دهی به آزادی دخالت دارند که به برخی عوامل اشاره می‌شود.
تعریف آزادی برای شخص پسران و دختران متفاوت است؛ چون ویژگی‌های فردی شخصیتی و موقعیت‌های اجتماعی و محیطی هر یک متفاوت است، با نگاهی در دستورات دین می‌بینیم که آزادی در برخی
احکام شرعی برای
پسران و
دختران به طور جداگانه تعریف شده است؛ مثلاً در نوع
پوشش برای پسران پوشیدن روسری و حجاب آزاد گذاشته شده است و برای دختران آزادی در انجام بعضی تکالیف مانند
نماز در ایام خاصی آزاد گذاشته شده است؛ ولی آن‌چه در وهله نخست به
ذهن هر کسی می‌رسد، وجود تفاوت در آزادی بین این دو قشر است. ما نیز براساس این ذهنیت در پاسخ به آن، دلایلی را ذکر می‌کنیم.
یکی از دلایل این که پسران در جامعه آزادترند این است که دختران آسیب‌پذیرترند، در جامعه دختران نسبت به پسران با مشکلات و گرفتاری‌های بیش‌تری مواجه هستند. همین امر نیز می‌طلبد که محدودیت‌های آنان نیز بیش‌تر باشد تا مصون بمانند. تشبیه دختران به گل نیز تشبیه درستی است؛ زیرا، گل‌ها با باد آرامی نیز دچار التهاب و پریشانی می‌شوند و نیاز بیش‌تری به مراقبت و پرستاری باغبان دارند.
این نگرش که قوانین
حاکم بر جامعه برای دختران محدودکننده است، یکی دیگر از دلایل آزادی پسران است؛ درحالی‌که همان‌طور که در ابتدا ذکر شد، این محدودیت همان مصونیت است و مانند دستور پزشک است. برای این که سوء تفاهم و نگرش نادرستی اتفاق نیفتد، باید به تفاوت‌های فردی، بین دختران و پسران توجه کرد و براساس تفاوت آنان، حقوق و محدوده آزادی آنها را تعریف کرد؛ زیرا همان‌طور که می‌دانید ویژگی‌های شخصیتی، روان‌شناختی و جنسیتی دختران و پسران متفاوت است و نمی‌توان برای آنان
حقوق و آزادی‌های یکسانی را تعریف کرد، و اگر این کار صورت گیرد ظلمی در
حق آنها شده است؛ همان‌طور که اگر معلم به تمام دانش‌آموزان نمره یکسان بدهد در حق آنان
ظلم کرده است.
دلیل دیگر بر آزادی بیش‌تر پسران این است که دختران بیش‌تر در کانون توجه
والدین و جامعه هستند معمولاً خانواده‌ها برای دختران حساب بهتری باز می‌کنند؛ ازاینرو هر اندازه مهربانی به آنها بیش‌تر می‌شود، آزادی آنها نیز محدودتر می‌گردد و هرگونه رفتار ناهنجار آنان زیر کنترل است.
آزادی در برخی از احکام شرعی برای پسران و دختران به طور جداگانه تعریف شده است؛ مثلاً در نوع پوشش برای پسران پوشیدن روسری و
حجاب آزاد گذاشته شده است و برای دختران آزادی در انجام بعضی از تکالیف مانند نماز در ایام خاصی آزاد گذاشته شده است. اگر این
قیاس را بخواهیم در احکام دینی وارد کنیم، دو
کتاب متفاوت خواهیم نوشت که در یکی به بیش‌تر بودن آزادی دختران و در یکی به بیش‌تر بودن آزادی پسران باید بپردازیم؛ درحالی‌که جاذبه پسران با دختران متفاوت است. تنها اشتباه کوچکی صورت گرفته است که جاذبه را آزادی معنا کرده و خودمان را در حل مسئله گرفتار کرده‌ایم.
آلفرد هیچکاک، هنرمند معروف می‌گوید: «زنان شرقی تا چند سال پیش به خاطر حجاب و نقاب و روبندی که به کار می‌بردند، خودبه‌خود جذاب می‌نمودند و همین مسئله، جاذبه نیرومندی به آنان می‌داد؛ اما با تلاشی که زنان این کشورها برای برابری با زنان غربی از خود نشان می‌دهند، حجاب و پوششی که دیروز بر زن شرقی کشیده بود، از میان می‌رود و همراه آن از جاذبه او هم کاسته می‌شود».
در اندیشه و بیان و آزادی تکوینی که خدا برای تصمیم‌گیری و انتخاب راه به هر انسانی داده است، دختران و پسران مساوی هستند؛ ازاینرو می‌توانند انتخاب کنند، در وضع قوانین جامعه صاحب رأی و نظر باشند، مدارج بالای علمی را کسب کنند و ...؛ چنان‌که تاکنون در بسیاری از موارد و مدارج، دختران بهتر از پسران و آزادتر از پسران وارد صحنه شده و موفق بوده‌اند؛ البته گمان نداریم که آزادی اخلاقی به معنای سستی در برابر
غرایز نفسانی و
هوای نفس برای پسران آماده باشد؛ بلکه پسران نیز از قوانین حاکم در جامعه باید پیروی کنند.
و حرف آخر این‌که وقتی که ما به متن
اسلام مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم نتیجه آن‌چه که اسلام در مورد دختران می‌خواهد،
شخصیت است و گران‌بها بودن. در پرتو همین شخصیت وگران‌بهایی،
عفاف در جامعه مستقر می‌شود، روان‌ها سالم باقی می‌مانند، کانون‌های خانوادگی در جامعه سالم می‌مانند. گران‌بها بودن دختران به این است که بین آنان و پسران در حدودی که اسلام مشخص کرده، حریم باشد.
در این تعریف، آزادی دختران با آزادی پسران از جهت
دین و احکام اسلام متفاوت است و این تفاوت باعث برتری قشری بر قشر دیگر نیست؛ بلکه به خاطر تفاوت‌هایی است که این دو جنس با هم دارند و شاید این تشبیه درست باشد که
مردان را از سیاره مریخ و
زنان را از سیاره ونوس بدانیم.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله « آزادی پسران»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۲/۰۷.
