نشانه‌های خدا در آفرینش خورشید و ماه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: خورشید،
ماه، آفرینش،
خدا پرسش: نشانه‌های خدا در
آفرینش خورشید و ماه چیست؟
از نگاه قرآن کریم، خورشید و ماه، دو دلیل روشن دیگر بر خالق حکیم و توانای جهان آفرینش‌اند. در این کتاب آسمانی، هفده بار به بیان‌های مختلف، جامعه انسانی به تأمّل در این دو پدیده شگفت جهان آفرینش، دعوت شده است.
عناوین درس‌هایی که خورشید و ماه در مسیر خداشناسی ارائه می‌نمایند، عبارت است از:
خدای متعال می‌فرماید:
«وَ الشَّمْسُ تَجْرِی لِمُسْتقَرٍّ لَّهَـا ذَ لِکَ تَقْدِیرُ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ• وَ الْقَمَرَ قَدَّرْنَـهُ مَنَازِلَ حَتَّی عَادَ کَالْعُرْجُونِ الْقَدِیمِ• لاَ الشَّمْسُ یَنـبَغِی لَهَا اَن تُدْرِکَ الْقَمَرَ وَ لاَ الَّیْلُ سَابِقُ النَّهَارِ وَ کُلٌّ فِی فَلَکٍ یَسْبَحُونَ؛
و خورشید، به قرارگاه خود روان است. این تقدیر آن عزیز فرزانه است و برای ماه، منزل‌هایی معیّن کرده‌ایم تا چون شاخه خشک و نازک
خرما [شود و
] بازگردد. نه خورشید را سزد که به ماه رسد و نه
شب که بر
روز، پیشی گیرد و هر کدام در مداری شناورند.»
هر چند «خورشید»، مرکز منظومه شمسی و زمین بر گِرد آن در حرکت است؛ امّا خورشید نیز ساکن نیست و دارای حرکات وضعی، به سوی شمال و به دور مرکز کهکشان است. همچنین، ماه دارای
حرکات انتقالی و
وضعی به دور خورشید و همراه با کاروان منظومه شمسی است.
آیات متعدّدی دلالت بر حرکت منظّم خورشید و ماه و دلالت آنها بر توحید دارند. از جمله:
«وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ کُلٌّ یَجْرِی لِاَجَلٍ مُّسَمًّی؛
و خورشید و ماه را مسخّر کرد. هر یک تا مدّتی معیّن روان‌اند».
مقصود از سجود خورشید و ماه برای
خدای متعال، نهایت خضوع و فرمانبَری تکوینیِ آنها از اوست، به گونه‌ای که در ظرف میلیون‌ها سال، کم‌ترین کوتاهی‌ای در انجام وظیفه‌ای که در نظام آفرینش به عهده آنها گذاشته، ندارند و ذرّه‌ای از مداری که برای آنان تعیین شده، تجاوز نمی‌کنند:
«اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللَّهَ یَسْجُدُ لَهُ مَن فِی السَّمَـوَ تِ وَ مَن فِی الْاَرْضِ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ؛
آیا نمی‌بینی که همه آسمانیان و زمینیان و
خورشید و
ماه برای خدا
سجده می‌کنند؟».
مهم‌ترین نکته قابل تامّل در جهت خداشناسی در آفرینش خورشید و ماه این که: خورشید، با حجمی معادل یک میلیون و ۳۹۱ هزار برابر حجم کره زمین (بنا‌بر‌این، حجم کره خورشید، یک میلیارد میلیارد و ۵۶۰ میلیون میلیارد و ۸۰۸ هزار و ۱۲۰ میلیارد کیلومتر مکعب است
گفتنی است که ظاهرا این حجم که منبع مذکور از کتاب جهان‌های دور
نقل شده، تقریبی است. لذا برخی منابع دیگر، حجم خورشید را یک میلیون و سیصد هزار برابر حجم زمین و جرم آن را ۳۳۱ هزار برابر جرم زمین گفته‌اند (دائرة المعارف فارسی).) و ماه با حجمی معادل یک چهل و نهم حجم کره زمین
که در برابر فرمان آفریدگار جهان، ساجد و خاضع‌اند، در نظام آفرینش، مسخّر
انسان و در خدمت زندگی او هستند. این نکته در
قرآن کریم، مکرّر مورد تأکید قرار دارد:
«وَ سَخَّرَ لَکُمُ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ دَائبَیْنِ وَ سَخَّرَ لَکُمُ الَّیْلَ وَ النَّهَارَ؛
و برایتان خورشید و ماه را، که همواره روان‌اند، و شب و روز را مسخّرتان کرد».
امّا این که مسخّر بودن خورشید و ماه برای انسان چه سودی دارد و به سخن دیگر، پاسخ این سؤال را که نقش آنها در زندگی انسان چیست، در بند ۵ و ۶ ملاحظه می‌فرمایید.
وجود حیات در کره زمین، پیوندی ناگسستنی با نور خورشید دارد. بنا بر این، آفرینش خورشید و قرار دادن آن برای بهره مندی انسان، در حقیقت، مقدّمه آفرینش انسان و تداوم زندگی اوست:
«وَ جَعَلْنَا سِرَاجًا وَهَّاجًا؛
و ما چراغی تابان قرر دادیم»
روزی که این «
سراج وهّاج» خاموش شود، تاریکی و سرمای مرگ بار، همه جای زمین را فرا خواهد گرفت، نه نسیمی خواهد ورزید، نه ابری وجود خواهد داشت، نه
برف و بارانی؛ چشمه‌ها خشک خواهد شد، نهرها و آبشارها متوقّف می‌گردند، گیاهی نمی‌روید، چیزی برای تغذیه وجود نخواهد داشت، توده‌های عظیم یخ زمین را فرا خواهد گرفت و سرانجام، چراغ زندگی خاموش خواهد شد.
افزون بر این، آنچه از منابع روشنایی و ذخایر معدنی که هم اکنون در زمین وجود دارند (مانند:
نفت،
زغال‌سنگ،
طلا و
نقره) نیز در گروی
نور خورشید هستند.
اندازه‌گیری زمان، یکی از ارکان اساسی زندگی بشر به شمار می‌رود. خورشید و ماه، علاوه بر همه نقش‌هایی که در زندگی انسان دارند، دو وسیله محاسبه زمان و تاریخ نیز هستند؛ دو ساعت دقیقی که با همه
حجم و
وزن و حرکات مختلف خود، چنان منظّم و دقیق کار می‌کنند که در طی میلیون‌ها سال، حتّی یک ثانیه و کمتر از آن، جلو و یا عقب نرفته و نمی‌روند. آری! این نیز یکی دیگر از درس‌های خداشناسی است که قرآن می‌آموزد:
«فَالِقُ الاْءِصْبَاحِ وَجَعَلَ الَّیْلَ سَکَنًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ حُسْبَانًا ذَ لِکَ تَقْدِیرُ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ؛
شکافنده صبح، و شب را برای آرامش، و خورشید و ماه را وسیله سنجش قرار داد. این‌اندازه‌گیریِ شکست‌ناپذیر داناست.»
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «نشانه‌های خدا در آفرینش خورشید و ماه» تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱/۲۱.
