فواید روزه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: روزه ، فواید روزه.
پرسش: فوایدی که روزه گرفتن بر جسم
انسان‌ها می‌گذارد، چیست؟ آیا نقش پیش‌گیری دارد یا درمانی؟
پاسخ: روزه برای حفظ سلامت جسمی و روانی انسان بسیار مفید است و می‌تواند هم نقش پیش‌گیری داشته باشد و هم نقش درمانی.
روزه یکی از
ارکان عبادی اسلام است. معنی روزه عبارت است از:
امساک از چیزهایی که روزه را باطل می‌کند.
روزه گرفتن علاوه بر آن که یک
عبادت و امر
واجب است، برای حفظ سلامت جسمی و روانی
انسان بسیار مفید است. در حقیقت روزه طبّ پیش‌گیری اسلامی است. لذا
خداوند در
قرآن می‌فرماید: «و ان تصوموا خیرٌ لکم ان کنتُم تعلمون»؛
روزه بدارید برایتان بهتر است اگر درک کرده باشید.
دکتر آلکسیس کارل فیزیولوژیست و محقق فرانسوی درباره اهمیت و نقش روزه بر سلامت جسمی و روانی انسان می‌گوید:
« در
روزه‌داری با تلاش معنوی،
تعقل و تملّک نفس می‌توان تعادل اعمال بدن را حفظ کرد. همه به طور طبیعی تمایل به
اطفای غرایز نفسانی دارند، ولی وقتی این تمایلات کاملاً برآورده شد به انحطاط می‌گراید. بنابراین، باید به
گرسنگی و کاهش در
خواب و
غرایز جنسی و غیره
عادت کرد و بر
نفس مسلط شد. مسلماً افراط در خواب و خوراک از کمبود آن زیان‌بخش‌تر است و با امساک و روزه‌داری می‌توان هماهنگی بین اعمال بدنی و روانی ایجاد نمود».
روزه می‌تواند هم نقش پیش‌گیری داشته باشد و هم نقش درمانی، چنانچه محدوده اثرگذاری آن جنبه‌های جسمی و روانی هر دو را شامل می‌شود. شاید گفتن این مطلب چندان قانع کننده نباشد، امّا وقتی تحقیقات تجربی را نگاه می‌کنیم، می‌بینیم تحقیقات تجربی نشان می‌دهد که روزه‌داری بروضعیت سلامت جسمی و روانی و نیز سیر بیماری‌ها تأثیر مثبت و مؤثری دارد. این تحقیقات تجربی می‌تواند در حدّ بالایی برای افراد
مذهبی و حتی کسانی که
اعتقاد به مسایل مذهبی ندارند. امّا تحقیقات
علمی و تجربی را قبول دارند، قابل قبول باشد. از این‌رو نتایج برخی از تحقیقات انجام شده را خدمت شما یادآور می‌شوم. امید است در بهبود
باورهای مذهبی شما مفید و مؤثر واقع شود.
ابراهیمی و جهانی مقدم به منظور بررسی نقش روزه بر درمان بیماری‌ها، پژوهشی بر مراجعین صرعی انجام داده و به این نتیجه رسیدند که درصد مراجعین در
ماه رمضان در مقایسه با سایر ماه‌ها ۴۰ درصد کاهش نشان داده است.
انصاری جابری نیز در سال ۱۳۷۸، در پژوهشی بر روی ۶۷ نفر از دانشجویان رشته‌های مختلف پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان در مورد تأثیر روزه بر
عزت نفس آنان تحقیقی انجام دادند و به این نتیجه دست یافتند که روزه باعث افزایش عزت نفس در افراد می‌شود و می‌تواند از
اختلال‌های روانی پیش‌گیری نماید.
محمدی و همکاران در سال ۱۳۷۹ در پژوهشی تأثیر روزه‌داری را بر غلظت سرمی لپیدهای خون در مردان تهرانی تعیین نموده و نتایج تحقیق آن‌ها نشان داد که کاهش تری گلیسیرید در برخی گروه‌ها مبیّن اثرات مثبت روزه‌داری بر
سلامت بدن است.
در پژوهش دیگر که توسط یوسفی و فرشید فر در سال ۱۳۷۸ بر روی ۸۰ دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی بندرعباس انجام شده تأثیر روزه‌داری بر وزن و فشار خون مورد مطالعه واقع شده و این نتیجه به دست آمده است که میانگین وزن نسبت به قبل از ماه رمضان ۸۴ گرم کاهش داشته است، هم چنین میانگین فشار خون افراد روزه‌دار نیز کاهش یافته بود.
روزه بر سیستم ایمنی بدن نیز نقش مثبت دارد. رحمانی، میراحمدی و مطیعیان در سال ۱۳۷۷ در بررسی تأثیر روزه‌داری ماه رمضان بر روی سیستم ایمنی انسان به این نتیجه رسیدند که روزه پاسخ سیستم ایمنی سلولی را افزایش داده و باعث بهبود کارآیی سیستم ایمنی بدن انسان می‌شود.
عدلونی در سال ۱۹۹۸ تحقیقی در زمینه نقش درمانی و پیش‌گیری کننده روزه انجام داده و به این نتیجه رسید که روزه از بیماری‌های قلبی عروقی پیش‌گیری می‌کند.
در پژوهش دیگری که توسط سربلوکی و افشار در سال ۱۳۷۸ انجام شده، تأثیر روزه‌داری بر قند، لیپید، وزن و فشار خون ۳۰ بیمار دیابتی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که شاخص‌های قند خون، کلسترول، فشار خون و وزن در اثر روزه‌داری وضعیت مطلوب و رضایت بخشی یافته است. لذا این محققان پیشنهاد نمودند که روزه گرفتن برای بیماران دیابتی اثرات مفیدی از لحاظ کنترل بیماری دارد.
بر پایه نتایج بررسی‌های انجام شده می‌توان گفت که روزه‌داری دارای اهمیت ویژه‌ای است و می‌تواند هم در زمینه پیش‌گیری و هم در زمینه درمان بسیاری از بیماری‌های جسمی و روانی مفید و تأثیرگذار باشد. بد نیست در پایان به یکی از تحقیقات که در خصوص تأثیر روزه‌داری بر وضعیت سلامت روانی افراد انجام شده اشاره کنم.
دکتر محمد قهرمانی و همکاران در سال ۱۳۷۸ در شهرستان گناباد به منظور بررسی تأثیر روزه‌داری بر وضعیت
سلامت روانی افراد تحقیقی را بر روی ۲۰۰ نفر در دو مرحله قبل از ماه مبارک رمضان و مجدداً پس از ماه مبارک رمضان انجام دادند. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد که روزه‌داری به طور چشمگیری باعث کاهش علائم
اضطرابی ، بهبود در عملکرد اجتماعی و کاهش
افسردگی شده است.
(۱) مجموعه مقالات اولیه همایش دین در بهداشت روان، قم، نشر علوم اسلام، ۱۳۷۷.
(۲) جمعی از نویسندگان، نقش دین در بهداشت روان، قم:دفتر نشر نوید اسلام، ۱۳۷۷.
سایت اندیشه قم.
