• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فلاح

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: فلاح.
پرسش: کلمه «فلاح» در چه سوره‌هایی از قرآن آمده و به چه معنا است؟
پاسخ:




واژه «فلاح» در قرآن وجود ندارد؛ اما مشتقات این کلمه در قرآن به کار رفته است؛ «المفلحون» ۱۲ بار، «المفلحین» ۱ مرتبه و «افلح» ۴ بار در قرآن به تناسب بیان شده است.

۱.۱ - دیدگاه ابن منظور

ابن منظور می‌گوید: الفَلَح و الفَلاحُ: الفوز و النجاة و البقاء فی النعیم و الخیر؛ فلاح، رستگاری و نجات و بقای در نعمت و خیر است.

هم‌چنین است «افلاح»: «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکَّی وَ ذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّی؛ رستگار شد آن‌که پاک شد و نام پروردگارش را یاد کرد و نماز خواند».

و آن در قرآن همه جا از باب افعال به کار رفته و شامل رستگاری دنیا و آخرت است و سبب آن پی‌روی از خواسته‌های عقل و دستورات دین می‌باشد.
[۳] قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ‌۵، ص ۲۰۱، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.


۱.۲ - دیدگاه راغب

راغب می‌گوید: «افلح» از ماده «فلح و فلاح» در اصل به معنای شکافتن و بریدن است. سپس به هر نوع پیروزی و رسیدن به مقصد و خوش‌بختی اطلاق شده است.

در حقیقت افراد پیروزمند و رستگار و خوش‌بخت موانع را از سر راه برمی‌دارند و راه خود را به‌سوی مقصد می‌شکافند و پیش می‌روند.


البته فلاح و رستگاری معنای وسیعی دارد که هم پیروزی‌های مادی، و هم معنوی را شامل می‌شود و در مورد مؤمنان هر دو بُعد منظور است.

۲.۱ - رستگاری دنیوی

پیروزی و رستگاری دنیوی در آن است که انسان آزاد و سربلند، عزیز و بی‌نیاز زندگی کند، و این امور جز در سایه ایمان امکان‌پذیر نیست.

۲.۲ - رستگاری آخرت

و رستگاری آخرت در این است که در جوار رحمت پروردگار، در میان نعمت‌های جاویدان، در کنار دوستان شایسته و پاک، و در کمال عزت و سربلندی به سر برد.

۲.۲.۱ - دیدگاه راغب

راغب اصفهانی در «مفردات» ضمن تشریح این معنا می‌گوید: فلاح دنیوی در سه چیز خلاصه می‌شود: بقا، غنا و عزت، و فلاح اخروی در چهار چیز: بقای بدون فنا، بی‌نیازی بدون فقر، عزت بدون ذلت، و علم خالی از جهل.


اصطلاح فلاح و رستگاری در قرآن کریم در مورد مؤمنان، پرهیزکاران، مجاهدان و... به کار رفته است و خبر از رستگاری و سعادت ابدی آنها می‌دهد؛ مانند این آیات:

۳.۱ - آیه ۱ سوره مؤمنون


«قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ؛ همانا مؤمنان رستگار شدند».

۳.۲ - آیه ۱۴ سوره اعلی


«قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکَّی؛ به یقین کسی که پاکی جست (و خود را تزکیه کرد)، رستگار شد».

۳.۳ - آیه ۵۱ سوره نور


«إِنَّما کانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِینَ إِذا دُعُوا إِلَی اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِیَحْکُمَ بَیْنَهُمْ أَنْ یَقُولُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ سخن مؤمنان، هنگامی که به‌سوی خدا و رسولش دعوت شوند تا میان آنان داوری کند، تنها این است که می‌گویند: «شنیدیم و اطاعت کردیم!» و اینها همان رستگاران واقعی هستند».

۳.۴ - آیه توبه سوره ۸۸


«لکِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذینَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ وَ أُولئِکَ لَهُمُ الْخَیْراتُ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُون؛ ولی پیامبر و کسانی که با او ایمان آوردند، با اموال و جان‌هایشان جهاد کردند و همه نیکی‌ها برای آنهاست و آنها همان رستگاران‌اند».


۱. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ‌۲، ص ۵۴۷، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.    
۲. اعلی (۸۷)، آیه ۱۴ و ۱۵.    
۳. قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ‌۵، ص ۲۰۱، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.
۴. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص ۶۴۴، دمشق، بیروت، دارالقلم‌، الدار الشامیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‌۱۴، ص ۱۹۴، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.    
۶. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص ۶۴۴، دمشق، بیروت، دارالقلم‌، الدار الشامیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۷. مؤمنون (۳)، آیه ۱.    
۸. اعلی (۸۷)، آیه ۱۴.    
۹. نور (۲۴)، آیه ۵۱.    
۱۰. توبه (۹)، آیه ۸۸.    



پایگاه اسلام کوئست.    



جعبه ابزار