• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عطر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: خوشبوبودن، نظافت.

پرسش: آیا روایاتی پیرامون استفاده از عطر داریم؟ چه نوع عطری مستحب است و باید به کجای بدن یا لباس بزنیم؟

پاسخ: تراوش بوی خوش از انسان، چیزی است که مورد تأیید و تأکید عقل و شرع قرار گرفته است.



در روایات اسلامی پیرامون عطر، تأکیدات فراوانی وجود دارد:
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) می‌فرماید: «هدیه را بپذیرید و بهترین هدیه‌ها عطر است که از همه سبک‌بارتر و خوش‌بوتر است».
[۱] ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول، محقق و مصحح:غفاری، علی اکبر، ص۶۰، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.    

امام علی (علیه‌السلام) فرمود: «مشک، عطر نیکویی است، حمل و نقلش آسان و بوی آن خوش است‌».
[۲] امام علی، نهج البلاغه، ص۸۷۶، حسون.    
[۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغة، محقق و مصحح: عطاردی، عزیز الله، ص۵۴۶، ‌مؤسسه نهج البلاغه، قم، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.

امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «دو رکعت نماز کسی که (به هنگام نماز) خود را معطّر می‌کند از هفتاد رکعت نماز کسی که عطر نمی‌زند، برتر است».
[۴] ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص۴۰، دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.    
«حضرت زین العابدین مُشک‌دانی داشت از قلع که در آن‌ مشک نهاده بود و وقت لباس پوشیدن و بیرون رفتن از آن مشک به خود می‌مالید».
[۵] طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، ص۴۲، شریف رضی، قم، چاپ چهارم، ۱۴۱۲ق.    

امام رضا (علیه‌السلام) فرمود: «برای مرد سزاوار نیست که بوی خوش را در هر روز از خود دور کند و اگر هر روز نتوانست یک روز در میان و اگر باز هم نتوانست در هر هفته عطر بزند و آن‌را ترک نکند».
[۶] ابن بابویه، محمد بن علی، عیون أخبار الرضا، ج۲، ص۲۵۲.    
[۷] حر عاملی، محمد بن حسن، هدایة الأمة إلی أحکام الأئمة (منتخب المسائل)، ج۳، ص۲۵۹، مجمع البحوث الإسلامیة، مشهد، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
در روایتی نیز امام رضا (علیه‌السلام) استفاده از عطر را یکی از سه خصلت انبیاء بیان کرده است.
[۸] مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج۲۰، ص۵، محقق و مصحح:رسولی محلاتی، هاشم، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.    


علاوه بر این سفارشاتی که به استفاده از عطر شده است، سیره عملی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و ائمه اطهار (علیهم‌السلام) نیز در استعمال بسیار از عطر بوده است که به برخی از آنها اشاره می‌شود:
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) با مُشک خود را خوش‌بو می‌کرد، به‌ گونه‌ای که مشک بر فرق سر حضرت برق می‌زد و به چیزهای بی‌رنگ که مناسب مردان است مثل مشک و عنبر خود را معطر می‌فرمود و خود را با عود قماری (نوعی از عود) خوش‌بو می‌نمود و در شب تاریک پیش از آن‌که دیده شود از بوی خوشش شناخته می‌شد چنان که رهگذر می‌گفت، این فرد پیامبر است.
[۹] طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، ص۳۳ – ۳۴، شریف رضی، قم، چاپ چهارم، ۱۴۱۲ق.    

امام حسین (علیه‌السلام) وقتی روزه داشت عطر می‌زد و می‌فرمود:تحفه روزه‌دار، عطر است.
[۱۰] ابن بابویه، محمد بن علی، الخصال، محقق و مصحح:غفاری، علی اکبر، ج۱، ص۶۲، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.    

امام حسین (علیه‌السلام) فرمود: «هنگامی که علی (علیه‌السلام)، مهریه فاطمه (سلامالله‌علیها) را که چهار صد و هشتاد درهم بود آورد، پیامبر فرمان دادند دو سوم آن به مصرف خرید بوی خوش و عطر برسد و یک سوم آن‌را جامه بخرند و...».
[۱۱] فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج۱، ص۱۴۶، انتشارات رضی، قم، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.    
مکانی که امام صادق (علیه‌السلام) در آن سجده می‌کرد، به وسیله بوی خوشی که از آن‌جا تراوش می‌کرد، معلوم بود.
[۱۲] کلینی، محمد بن یعقوب، الاصول من الکافی، محقق و مصحح:غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج۶، ص۵۱۱، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    


با توجه به این روایات و روایات دیگر می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت:
۱. عطر و استفاده از آن به این جهت نیکو و خوب شمرده می‌شود که از آن بوی خوب و خوش تراوش می‌کند و طبیعتاً هدف از استعمال عطر، چنین نتیجه‌ای است. بنابر این، هر نوع عطری که دارای بوی خوب باشد می‌تواند در بر گیرنده حکم استحباب شود و مواردی که در روایات ذکر شد به مانند مشک، ریحان و... تنها جنبه مثالی برای این حکم دارند.
۲. در برخی از روایات مکان‌هایی برای استفاده از عطر ذکر شده است، همان‌طور که امام صادق(علیه‌السلام) می‌فرماید: «حجامت بدن را تن‌درست و عقل را نیرومند می‌کند، عطر زدن به شارب از اخلاق پیامبر بود...».
[۱۳] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، دار إحیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۸۹، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    

«در ابتدا عطر را در محل سجده استفاده کن و سپس آن‌را به سائر نقاط بدن بزن».
[۱۴] محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج۱، ص۴۳۷، مؤسسه آل البیت، قم، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.    

این روایات؛ اگر چه بیان صریحی در موضع استفاده عطر دارند، اما به جهت علتی که بیان شد؛ و آن تراوش بوی خوش از انسان است، می‌توان بیان داشت که در هر موضعی از بدن و یا لباس که عطر مورد استفاده قرار گیرد، حکم استحباب شامل آن می‌شود، هر چند اولویت دادن مواضعی که در روایت گفته شده، بهتر است.

۱. ↑ ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول، محقق و مصحح:غفاری، علی اکبر، ص۶۰، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.    
۲. ↑ امام علی، نهج البلاغه، ص۸۷۶، حسون.    
۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة، محقق و مصحح: عطاردی، عزیز الله، ص۵۴۶، ‌مؤسسه نهج البلاغه، قم، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
۴. ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص۴۰، دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.    
۵. ↑ طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، ص۴۲، شریف رضی، قم، چاپ چهارم، ۱۴۱۲ق.    
۶. ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، عیون أخبار الرضا، ج۲، ص۲۵۲.    
۷. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، هدایة الأمة إلی أحکام الأئمة (منتخب المسائل)، ج۳، ص۲۵۹، مجمع البحوث الإسلامیة، مشهد، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۸. ↑ مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج۲۰، ص۵، محقق و مصحح:رسولی محلاتی، هاشم، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.    
۹. ↑ طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، ص۳۳ – ۳۴، شریف رضی، قم، چاپ چهارم، ۱۴۱۲ق.    
۱۰. ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، الخصال، محقق و مصحح:غفاری، علی اکبر، ج۱، ص۶۲، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.    
۱۱. ↑ فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج۱، ص۱۴۶، انتشارات رضی، قم، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.    
۱۲. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الاصول من الکافی، محقق و مصحح:غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج۶، ص۵۱۱، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    
۱۳. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، دار إحیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۸۹، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
۱۴. ↑ محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج۱، ص۴۳۷، مؤسسه آل البیت، قم، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.    


پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «عطر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۵/۱۱.    


رده‌های این صفحه : آداب اسلامی | اخلاق اسلامی
جعبه ابزار