• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سند حدیث من عرف نفسه عرف ربه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: سند، حدیث، علی بن ابی‌طالب

پرسش: سند حدیث «مَن عَرَفَ نَفسَه عَرَفَ رَبَّه» چگونه است؟



این حدیث شریف، در منابع مختلف روایی نقل شده است؛ امّا سند متّصل به اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) ندارد.

۱.۱ - نظر عمرو بن بحر جاحظ

گفتنی است که این حدیث، یکی از یکصد سخنی است که ابو عثمان عمرو بن بحر جاحظ (م ۲۵۵ ق) از سخنان کوتاه امیر مؤمنان، انتخاب کرده است و آن را مطلوبُ کلّ طالب من کلام امیرالمؤمنین علیّ بن ابی‌طالب نامیده و در توصیف آن گفته است:
هر سخنش با هزار سخن زیبای عرب، برابری می‌کند. (این یکصد جمله را ابن میثم بحرانی و نیز رشید وطواط و عبد الوهاب، شرح کرده‌اند که مجموعا در یک مجلّد، به تصحیح و همّت مرحوم میر جلال الدین محدّث اُرمَوی به طبع رسیده است.)
[۱] ر. ک: حسن‌زاده آملی، حسن، هزار و یک کلمه، ج۳، ص۱۹۴.


۱.۲ - صحف ادریس

بر اساس برخی روایات، این حدیث، پیش از اسلام نیز مطرح بوده و در صُحُف ادریس (علیه السلام)نیز آمده است.

۱.۳ - نقل از راغب اصفهانی

از راغب اصفهانی نیز نقل شده که در رساله «تفصیل النشاتین و تحصیل السعادتین» آورده است:
قد رُوی انّه ما انزل اللّه من کتاب الا و فیه: «اعرِفْ نفسَک (یا انسان) تَعرفْ رَبَّک».
[۳] حسن‌زاده آملی، حسن، هزار و یک کلمه، ج۳، ص۱۹۹.
روایت شده که خداوند، هیچ کتابی فرو نفرستاد، جز آن‌که در آن بود: «ای انسان! خود را بشناس، خدایت را می‌شناسی».

۱.۴ - مرسل بودن روایت

باری! حدیث یاد شده، اصطلاحا «مُرسَل» نامیده می‌شود و چگونگی اسناد آن مشخّص نیست؛ لیکن با عنایت به این‌که مضمون آن در آیاتی آمده و در واقع، این حدیث، شرح و تفسیر آن آیات است، نیازی به ارزیابی سند ندارد و لذا بسیاری از محدّثان و محققّان، آن را پذیرفته و بدان استناد کرده‌اند.


۱. ر. ک: حسن‌زاده آملی، حسن، هزار و یک کلمه، ج۳، ص۱۹۴.
۲. ر. ک:محمدی ری‌شهری، محمد، دانش‌نامه عقاید اسلامی، ج۴، ص۱۴۲، ح۳۴۸۰.    
۳. حسن‌زاده آملی، حسن، هزار و یک کلمه، ج۳، ص۱۹۹.
۴. جاثیه/سوره۴۵، آیه۴.    
۵. ذاریات/سوره۵۱، آیه۲۰-۲۱.    
۶. فصلت/سوره۴۱، آیه۵۳.    



حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «سند حدیث من عرف نفسه عرف ربه» تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱/۱۹.    



جعبه ابزار