روایات شگفت در خواص درمانی قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قرآن، حدیث، درمان.
پرسش: برای خواص درمانی سورههای قرآن، روایتهای شگفتی رسیده است؛ چنانکه
پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) فرمود:
«لَو قُرِئَتِ الحَمدُ عَلی مَیتٍ سَبعینَ مَرَّةً فَرُدَّت فیهِ الرّوحُ ما کانَ ذلِک بِعَجَبٍ؛
اگر هفتاد مرتبه
سوره حمد بر مُردهای خوانده شد و
روح به او باز گشت، جای تعجّب ندارد.»
چقدر میتوان به این قبیل احادیث اعتماد کرد؟
برخی،
خواص درمانی سورهها و آیات را از باب
علیت تامه نمیدانند، بلکه تأثیر قرائت را در درمان در صورتی میدانند که همراه فهم،
اندیشه،
عمل و
اخلاص باشد.
بعضی از دانشوران نقش قرآن را همانند دارو میدانند که طبعاً بدون
ایمان و اخلاص هم اثرگذار است؛ برای
مثال،
عبد الدائم الکحیل، با تحقیق و آزمایش به این نتیجه رسیده که صوت و آیات قرآن تأثیر مستقیم در فیزیولوژی بدن و اعصاب دارد که به بهبود و شفای بیماران میانجامد و گوش که مرکز تنظیم کلّ بدن است، در شنیدن آیات و ارسال آن به سراسر بدن نقشی کلیدی دارد.
شماری از مفسّران و محدّثان، به اصل صدور دستهای از این احادیث خدشه وارد کردهاند.
آیة اللَّه خویی برخی از این احادیث را دسیسه راویان کذّاب میداند.
برخی مفسّران و محدّثانِ
اهل سنت، از جمله
قُرطُبی،
ابن جوزی و
سیوطی نیز نسبت به صدور این روایات تردید کردهاند. از سویی دیگر، برخی جاعلان حدیث، مانند:
ابو عصمت فرج بن ابی مریم مَروْزی و
احمد بن عبد الله جویباری،
خود به جعل دستهای از روایات خواصّ سور و آیات اعتراف کردهاند. با وجود این، برخی دیگر از احادیث، از حیث سند، دارای طرق متعدد و اعتبارند و مفسّرانی مانند
زمخشری،
طبرسی و
بحرانی، آنها را پذیرفته و نقل کردهاند.
بسیاری از این روایات، از جهت محتوا قابل خدشهاند. به گفته
علامه مجلسی، برخی
از خواصّ مذکور در روایات، شأن و منزلت قرآن را (که با هدف هدایت و تربیت انسانها نازل شده) تنزّل میدهند.
از احادیث و
سیره پیامبر (صلیاللَّه علیهوآله) و
اهل بیت (علیهمالسّلام) استفاده میشود که جواز درمان دردهای جسمانی با قرآن، به مفهوم نفی علل و اسباب مادّی و عدم استفاده از
طبیب و دارو نیست. پیامبر (صلیاللَّه علیهوآله) برای درمان خود، از طبابت
حارث بن کلده بهره میبرد. بر پایه حدیثی،
خداوند به یکی از پیامبران (که بدون استفاده از طبیب و دارو برای بیماری خود شفا میخواست)
وحی کرد که شفایت نمیدهم مگر آن که خود را با دارو درمان کنی.
افزون بر این،
اسلام به دانش پزشکی و فراگیری آن، اهمیّت داده
و
پیامبر خدا و
ائمه (علیهمالسّلام) در مداوای برخی بیماران، از داروهای طبیعی استفاده میکردند.
روانشناسان با تحقیق در صوت و آوای قرآن، دریافتهاند که مداومت بر
قرائت قرآن، نقش مؤثّری در رویارویی با اضطراب دارد. بر اساس یک تحقیق، میزان اضطراب و گرایش به افسردگی در گروهی که طی شش
ماه روزانه دستکم نیم ساعت به قرائت قرآن میپرداختند، بهطور چشمگیری کمتر از دیگران بود. تأثیر آوای قرآن بر کاهش دردهای جسمی بعد از
عمل جراحی نیز از کشفیات محققان است.
گروهی از متخصّصان در امریکا، با اتصال تجهیزات پزشکی بر روی جمجمه شماری از بیماران غیر مسلمان دریافتند که تلاوت قرآن، در کاهش فشارهای روانی (استرس) و
اضطراب، مؤثر است.
پروفسور وان درهوون هلندی، متخصص روانشناسی، پس از یک تحقیق سه ساله، از کشف تأثیر مثبت ذکر نام «
اللَّه» و قرائت
قرآن کریم در سلامت انسان خبر داد.
بر اساس پژوهش دیگری که در دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شده است، آوای قرآن، سبب کاهش درد زایمان، کوتاه شدن مدّت زایمان، کاهش
اضطراب قبل از زایمان و تحریک تخمگذاری در زنان نابارور و... میشود.
برخی در چگونگی تأثیر قرآن در درمان دردها معتقدند که امراض، نتیجه عدم هماهنگی در وجود فرد است و قرآن با قدرت معجزهآسای خود میتواند با برگرداندنهارمونی و نظم در بدن، سلامت را برای فرد به ارمغان آورد. پژوهشهای انجام شده نشان میدهند که غده تالاموس بهعنوان مهمترین غده در مغز انسان، محرّکهای صوتی را به وسیله سیستمهای عصبی دریافت میکند و در کنار
حافظه و
تخیل به آنها پاسخ میدهد. غدّه هیپوفیز نیز که از غده تالاموس فرمان میگیرد، به محرکهای صوتی پاسخ میدهد و موجب بروز ترشحاتی میشود که نتیجه آن آزاد سازی مادهای آرام بخش به نام آندروفین است. از آنجا که مهمترین اثر ماده مذکور، تسکین درد و انبساط و شادی در انسان است میتوان به ارزش قرآن درمانی پی برد که عملاً موجب آزادسازی مادهاندروفین میشود.
در یک جمعبندی کلی میتوان گفت که رسالت اصلی قرآن، درمان بیماریهای روحی و رذایل اعتقادی، اخلاقی و رفتاری است. با این وجود، روایات پر شماری درباره درمان بیماریهای جسمی با قرآن به دست ما رسیده که اگرچه سند و محتوای دستهای از آنها خدشهپذیر است، اما اصل موضوع به دلیل روایات فراوان و نیز تجربه عملی، مسلّم و محرز است. البته به نظر میرسد میزان تأثیر قرآن در درمان، متناسب با
مراتب ایمان،
اخلاص و
یقین تلاوت کننده قرآن است و از این رو کسانی که در مراتب برتری قرار دارند بیشتر نتیجه میگیرند؛ چنانکه در روایتی آمده است:
«ما قراتُ الحمدَ عَلی وَجَعٍ سبعینَ مَرّةً الا سکنَ؛
نشد که
سوره حمد را هفتاد بار بر دردی تلاوت کنم و آن درد، آرام نگیرد.»
در پایان، شایان ذکر است که بیان نمونههایی از نتایج پژوهشهای علمی، به مفهوم صحّه نهادن بر این پژوهشها و تفسیرناپذیری آنها نیست؛ بلکه تنها به معنای تأیید اجمالی روایات پیشگفته با این نتایج است.
سایت حدیثنت، برگرفته از مقاله «روایات شگفت در خواص درمانی قرآن» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۲/۲۰.