روانشناسی روز
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: روانشناسیِ روز، اسلام.
پرسش: روانشناسیِ روز تا چه حد، مورد تایید اسلام است؟
پاسخ:
در آغاز به چند نکته اشاره میکنیم:
۱.
اسلام دینی است جهانی و کامل که این
دین برنامه هدایت انسانی را تا
روز قیامت به همراه دارد و برای تمام ابعاد
زندگی انسان برنامه و قانون دارد، منتها این قوانین باید استخراج شود و
استنباط گردد و از طریق تحقیق و پژوهش، ابعاد آن و دستورالعملها و راهکارهای آن تبیین شود.
۲. روانشناسی که امروزه مطرح است، بیشتر قوانین و اصول آن فرضیات است و پایه تجربی دارد و نمیتواند به عنوان توصیهای صددرصد اطمینانآور مطرح باشد.
۳. قوانین و احکام اسلام طوری تنظیم شده است که
سعادت دنیوی و اخروی انسانی را در پی دارد و با توجه به نیازها و مصالح افراد انسانی وضع شده؛ بهطوریکه اگر به آنها
عمل کند، هم آبادانی و
خوشبختی دنیا و هم
آخرت را به دست میآورد.
با توجه به مقدمات فوق در جواب سؤال که فرمودهاید: روانشناسی روز تا چه حد مورد تأیید اسلام است؟
باید عرض کنیم که قسمت زیادی از توصیهها و یافتههای روانشناسی روز مورد تأیید اسلام نیست و با اهداف عالی اسلام که سعادت
دنیا و آخرت انسان است، سازگار نمیباشد؛ زیرا:
روانشناسی امروزه، حاصل کار کشورهای غربی است و آنها هم در تدوین نظریات خود به ابعاد وجودی انسان و نیازهای عالی انسان و تواناییهای انسان توجه نکردهاند و
انسان را بعضاً در حد
حیوان تنزل دادهاند و از طرف دیگر، محور کار خود را فقط
رفتار انسان قرار داده و به بقیه ابعاد وجودی او توجه نکردهاند.
در تدوین فرضیات خود گاهی
افراط کرده و گاهی تفریط و نتوانستهاند حق مطلب را ادا کنند؛ لذا تناقضهای زیادی بین روانشناسی غربی مشاهده میشود؛ مثلاً
فروید به عنوان یک روان تحلیلگر مشهور انسان را مجبور میداند و قائل است که خیلی از کارهای انسان جبری است و ارادهای از خود ندارد و یا رفتارگراها که کارهای انسان را عبارت از محرک و پاسخ میدانند و برای
شناخت و
عقل انسان،
ارزش چندانی قائل نیستند.
روانشناسان غربی
علم را منحصر در علوم تجربی کرده و
اعتقاد دارند هرچه را بتوان از طریق
تجربه مشاهده یا
آزمایش کرد، علم است و علومی که قابل آزمایش نیست، نمیتواند به عنوان علم مطرح شود؛ ازاینرو از خیلی مسائل معرفتی محروم شده و نتوانستهاند فرمولی اطمینانبخش و محکم و همیشگی ارائه دهند و لذا نظریات
روانشناختی آنان هر روز در حال تغییر است و در زمان واحد هم توصیههای متناقض و متضاد دارند.
۱. محمدتقی جعفری، روانشناسی اسلامی، انتشارات پیام آزادی، ۱۳۷۸ ش.
۲. دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، مکتبهای روانشناسی و نقد آن، انتشارات سمت، ۱۳۷۲ ش.
۳. محمد آلاسحاق، اسلام و روانشناسی، انتشارات آلاسحاق خویینی، ج۱، ۱۳۶۹ ش.
۴. علیاصغر احمدی، روانشناسی شخصیت از دیدگاه اسلامی، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۷۴ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «روانشناسی روز»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۲/۲۳.