• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رنگ

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: رنگ، قرآن مجید.

پرسش: قرآن کریم به چه رنگ‌هایی اشاره دارد؟

پاسخ: قرآن کریم، به تمام رنگ‌های اصلی و غیر اصلی اشاره دارد؛ ولی به صورت صریح از حدود پنج رنگ نام برده است.



دانش رنگ‌شناسی در عصر کنونی، مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است. در این علم، رنگ‌ها براساس تأثیر آن‌ها بر روان انسان مورد مطالعه قرار می‌گیرند.

۱.۱ - دیدگاه گرانت آلن

روان‌شناس بزرگ «گرانت آلن» می‌گوید: «در طبیعت ما عاملی قوی‌تر و متنوع‌تر از رنگ‌ها وجود ندارد».

۱.۲ - دیدگاهی دیگر

دیگری گفته است: «تأثیر رنگ در روان انسان موضوعی ژرف و عمیق است». (به نقل از قرآن بر فراز اعصار)
[۱] محمدی ری‌شهری، محمد، بهترین راه شناخت خدا، ص۱۰۷، ص۱۵۰، بی‌جا، ۱۳۵۴.


۱.۳ - دیدگاه قرآن

قرآن کریم نیز چهارده قرن قبل به این نکته توجه ویژه نموده است و اختلاف رنگ‌های تمام موجودات زمینی را به طور عموم‌، از نشانه‌های تدبیر و از آیات خداوند محسوب نموده است:

«آفرینش آسمان‌ها و زمین[ها] و اختلاف رنگ‌های شما (و تمام موجودات) از آیات و نشانه‌های اوست. به طور مسلم دانشمندان، این حقایق را درک می‌کنند». و بشر پس از قرن‌ها مطالعه و بررسی، به این واقعیت (و آیت بودن) پی برده است.

۱.۴ - دیدگاه نیوتن

نیوتن می‌گوید: «از این‌که از ماده واحد، این همه موجودات متنوع و رنگارنگ به وجود آمده است، باید معتقد گردید که قدرت دیگری در پشت این دستگاه مادی است که ماده را رنگ‌آمیزی نموده است». راستی یک نگاهی به طبیعت و دیدن رنگ‌های مختلف گل‌ها، درختان، پرندگان، کوه‌ها و...کافی است برای درک عظمت خداوند تبارک و تعالی در خلقت رنگ‌ها.


با این مقدمه، جواب سؤال این است که: آیات قرآن کریم، در مورد رنگ‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند.
یک دسته به صورت کلی به رنگ‌ها، بدون نام بردن از رنگ خاص، به عنوان نشانه‌های الهی اشاره دارد، و دسته دوم آیاتی که به رنگ، و یا رنگ‌های خاصی اشاره دارد:

۲.۱ - صورت کلی رنگ‌ها

أ. آیاتی که به صورت کلی اشاره به عنوان رنگ (لون) یا رنگ‌ها (الوان) دارند:

۲.۱.۱ - رنگ خدایی

«رنگ خدایی (بپذیرید: رنگ ایمان و توحید و اسلام) و چه رنگی از رنگ خدایی بهتر است؟! و ما تنها او را عبادت می‌کنیم».
[۳] وجدی، محمدفرید، دایرة المعارف القرن العشرین، ج۱، ص۴۹۹، بیروت، دارالمعرفة.
این آیه علاوه بر این‌که دو بار از کلمه رنگ اسم برده است، می‌رساند که امور معنوی دارای رنگ می‌باشند.

۲.۱.۲ - رنگ‌های گوناگون موجودات

«یکی از آیات و نشانه‌های پروردگار، آفرینش موجودات زمینی با الوان و رنگ‌های مختلف است و به طور مسلم افراد آگاه این حقیقت را درک می‌نمایند». در این آیه به تمام رنگ به طور اجمال اشاره دارد؛ چون در موجودات زمینی می‌توان تمام رنگ‌ها را مشاهده کرد.

۲.۱.۳ - رنگ‌های میوه‌ها

میوه‌ها هم به رنگ‌هایی گوناگون در قرآن آمده است.

۲.۱.۴ - رنگ‌های کوه‌ها

کوه‌ها نیز دارای رنگ‌های گوناگون هستند.

۲.۱.۵ - رنگ‌های آدمیان و جانوران

رنگ‌های گوناگون آدمیان، جانوران و چهارپایان:

«فکر نمی‌کنی که انواع میوه‌ها را با رنگ‌های گوناگون پدید آوردیم؟! و کوه‌ها را ... به رنگ‌های مختلف آفریدیم و نیز آدمیان و جانوران و چهارپایان را با الوان (و رنگ‌های) گوناگون پدیدار نمودیم». در این آیه نیز به نوعی به تمام رنگ‌ها اشاره دارد.

۲.۱.۶ - رنگ‌های کشت و زرع‌ها

«دقت نمی‌کنی؟! که خداوند براساس نظام آفرینش چگونه‌ باران می‌فرستد، و در چشمه‌سارها جای‌گزین می‌نماید و با آن، انواع کشت‌ها را با رنگ‌های گوناگون می‌رویاند؟!...».
گیاهان زراعی بعضی سبز تیره و بعضی سبز کم‌رنگ هستند. هم‌چنین آیاتی که به رنگ‌های مختلف انسان اشاره دارند و نظایر آن.

۲.۱.۷ - رنگ‌های عسل

«از درون شکم آن‌ها (زنبور عسل) نوشیدنی خاصی (به نام عسل) خارج می‌شود، به رنگ‌های مختلف، که در آن شفای مردم است...».
رنگ عسل، برحسب آن‌که زنبور بر چه گل و ثمره‌ای نشسته و از آن بهره‌گیری کرده باشد، تفاوت می‌کند. به همین جهت در پاره‌ای از موارد قهوه‌ای تیره، گاهی نقره‌ای سفید، گاهی بی‌رنگ، گاهی زردرنگ، گاهی شفاف، زمانی تیره، گاهی زرد طلایی، زمانی خرمایی و حتی گاهی مایل به سیاهی است.

۲.۱.۸ - هفت رنگ در خورشید

در قرآن کریم، در مورد نور خورشید، کلمه «ضیاء» به کار رفته است: «جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیاءً».
مفسران گفته‌اند، ضیاء جمع «ضوء» است و این جمع بودن در نور خورشید، اشاره به چیزی است که علم امروز پس از قرن‌ها آن را اثبات کرده و آن این‌که نور آفتاب مرکب از هفت رنگ است، همان رنگ‌هایی که در رنگین‌کمان و هنگام عبور نور از منشورهای بلورین دیده می‌شود.

۲.۲ - رنگ‌های خاص

ب. آیاتی که از رنگ‌ها و رنگ‌هایی خاص نام برده‌اند:

۲.۲.۱ - زرد یک‌دست

«گاوی باشد زرد یک‌دست که بینندگان را شاد و مسرور سازد».

۲.۲.۲ - سفید، سرخ و سیاه

«و از کوه‌ها نیز (به لطف پروردگار) جاده‌هایی آفریده شده به رنگ سفید و سرخ، با الوان مختلف و (گاه) به رنگ کاملاً سیاه».

۲.۲.۳ - سبز

در حدود ۱۱ آیه قرآن کریم، یا در مورد لباس سبز، یا سبزیجات و یا گیاهان و درختان به کار رفته است.

۲.۳ - آبی

«و آسمان (جوّ زمین) را هم چون سقفی بر بالای سر شما (قرار داد)».

۲.۳.۱ - حدیثی از امام صادق

امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «ای مفضّل! در رنگ آسمان بیندیش که خدا آن را این چنین آبی آفرید که موافق‌ترین رنگ‌ها برای چشم است ...». (که از توحید مفضل نقل نموده)


در نتیجه قرآن کریم، به تمام رنگ‌های اصلی و غیر اصلی اشاره دارد، ولی به صورت صریح از حدود پنج رنگ نام برده است.


۱. محمدی ری‌شهری، شناخت خدا، ص۱۴۶ـ۱۵۱.
۲. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱، ص۱۲۱؛ ج۸، ۲۲۶؛ ج۵، ص۳۸۴؛ ج۱۸ ص۲۴۳ و... .


۱. محمدی ری‌شهری، محمد، بهترین راه شناخت خدا، ص۱۰۷، ص۱۵۰، بی‌جا، ۱۳۵۴.
۲. روم/سوره۳۰، آیه۲۲.    
۳. وجدی، محمدفرید، دایرة المعارف القرن العشرین، ج۱، ص۴۹۹، بیروت، دارالمعرفة.
۴. نحل/سوره۱۶، آیه۱۳.    
۵. فاطر/سوره۳۵، آیه۲۷.    
۶. زمر/سوره۳۹، آیه۲۱.    
۷. روم/سوره۳۰، آیه۲۲.    
۸. نحل/سوره۱۶، آیه۶۹.    
۹. یونس/سوره۱۰، آیه۵.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۸، ص۲۲۶، تهران، دارالکتب الاسلامیه، دوازدهم، ۱۳۷۰.    
۱۱. بقره/سوره۲، آیه۶۹.    
۱۲. فاطر/سوره۳۵، آیه۲۷.    
۱۳. انعام/سوره۶، آیه۹۹.    
۱۴. یس/سوره۳۶، آیه۸۰.    
۱۵. یوسف/سوره۱۲، آیه۴۶.    
۱۶. بقره/سوره۲، آیه۲۲.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۱۲۱، تهران، دارالکتب الاسلامیه، دوازدهم، ۱۳۷۰.    



سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «رنگ، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۰.    



جعبه ابزار