• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

راه های تداوم نماز

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلید واژه: نماز، کاهلی، بی رغبتی
پرسش: جوانی که در خواندن نماز کاهلی می کند ، چکار انجام دهد تا بتواند نمازهایش را مرتب بخواند؟
پاسخ:



بی‌میلی‌ و بی‌رغبتی‌ و عدم‌ توجه‌ در نماز معلول‌ عوامل‌ متعددی‌ است‌ از جمله‌:
الف‌) نشناختن‌ نماز و اهمیت‌ وسر نهفته‌ در آن‌.
ب‌) عدم‌ شناخت‌ و توجه‌ کافی‌ نسبت‌ به‌ معبود؛ یعنی‌ همو که‌ در نماز با او سخن‌ می‌گوییم‌.
ج‌)اشتغال‌ذهن‌ و فکر و اندیشه‌ و تعلق‌ قلب‌ به‌ دنیا و مسائل‌ مادی‌.


براى تداوم نماز عوامل متعددى وجود دارد که جهت رعایت اختصار به برخى از آن ها اشاره مى شود:

۲.۱ - شناخت اهمیت نماز

واقعیت آن است که نماز از منظر اسلام اهمیت ویژه اى دارد؛ تا آن جا که از آن به عنوان ستون دین
[۱] من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج ۱، ح ۶۳۹
و نور چشم پیامبر(ص) یاد شده است.
از سوى دیگر ترک نماز از گناهان کبیره به حساب آمده است.
[۴] عبدالحسین دستغیب، گناهان کبیره ، ج ۲، ص ۱۸۳

پیامبر فرمود: " از ما نیست کسى که نماز را خوار شمارد ".
نماز است شمع شبستان دل دل بى نماز است بدتر ز گِل
نماز است معراج ما خاکیان بر او غبطه ورزند افلاکیان
نماز است آرامش زندگى چه آزادگى بهتر از بندگی؟
پسر چنین کرد این نغمه ساز مرا نور چشم است اندر نماز
نماز است سرخط آزادگی دواى غم و درد دل مردگی
[۶] نماز از دیدگاه قرآن و حدیث، موسوی راد لاهیجی، حسین، ص ۷۷ - ۷۸


۲.۲ - نماز عامل تزکیه روح

نماز عامل مهمى در تزکیه روح و درون انسان است و اهمیّت ندادن به نماز به لحاظ عدم آشنایى به حقیقت آن و احساس نیاز نکردن نسبت به آن , از عوامل ترک نماز و سستى در آن به شمار مى آید. انسان بر اساس فطرت خود,همواره به سوى چیزى که برایش اهمیت دارد, توجه و اهتمام مى کند. اگر براى انسان , امرى مهم و ضرورى جلوه کند, آن را به هر صورت ممکن انجام خواهد داد. آشنا شدن به حقیقت نماز و این که نماز جزء نیاز ما است , جزء زندگى حیات ما است و فایده و آثار نماز در دنیا و آخرت تجلّى مى کند, باعث مى شود انسان با شوق بیشترى به اقامهء نماز بپردازد و از سستى در نماز و یا ترک آن خوددارى نماید.
کسى که نماز را سربار خود و صرفاً یک تکلیف طاقت فرسا بداند, به حقیقت آن پى نبرده و اهمتى به آن نمى دهد.

۲.۳ - نماز مهم‌ترین فریضه

نماز مهم‌ترین فریضه از فرایض الهى است، اقامه آن مایه سعادت و ترک آن باعث شقاوت می‌باشد امام‌صادق(ع) فرمود: "‌محبوب‌ترین اعمال پیش خداوند عزوجل نمازاست، و آخرین وصیت پیامبران الهى نماز‌است"
[۷] محمد محمدی‌ری‌شهری، میزان الحکمهْْ ‌، ماده صلاة ‌، شماره ۱۰۵۳۴
آن حضرت در حدیث دیگر فرمود: "‌تارک الصلاة حظى از اسلام نبرده است" اگر انسان به درستى فکر‌کند که خداوند چرا دستور داده که بندگانش نماز بخوانند هیچ‌گاه نماز را ترک نمی‌کند و چنان چه به هر علتی‌نمازش ترک شود فوراً جبران نموده و قضا می‌کند.

۲.۴ - وسیله سعادت

قرآن می‌فرماید: "‌يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاء إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ؛ ‌اى مردم شما همگى نیازمند خدایید، تنها خداوند است که بى نیاز و شایسته هر گونه حمد و ستایش‌است" وقتى خداى متعال از عبادت ماسودى نمی‌برد و از طرفى نماز و سایر عبادت‌ها را واجب نموده است‌معلوم می‌شود این دستورات برای خوش بختى و سعادت خود ما است. هنگامى که از عمق جان درک کردیم که‌نماز در تأمین خوش بختى و سعادت ما نقش اساسى و تعیین کننده دارد با عشق و علاقه نماز می‌خوانیم چرا که‌نماز محور قبولى سایر اعمال است و در قیامت اولین سوال از نماز می‌باشد. امام باقر(ع) فرمود: "‌ان اول ما یحاسب‌به العبد الصلاة فان قبلت قبل ما سواها؛ ‌اولین محاسبه بنده در مورد نماز انجام می‌گیرد، اگر نماز مورد قبول واقع‌شد بقیه اعمال هم مقبول می‌افتد".
[۱۰] محمد محمدی‌ری‌شهری، میزان الحکمة ماده صلاة، شماره ۱۰۵۷۰
نماز از واجباتى است که خداوند در هیچ حالتى حتى در هنگام بیماری،‌راضى به ترک آن نیست. تارک نماز بیشترین ظلم را نسبت به خود دوامى دارد و خود را از شفاعت [[|پیامبر(ص)‌]] محروم می‌کند. آن حضرت فرمود: "‌هر که نماز را عمداً ترک کند از پناه خدا و پناه پیغمبرش بیزارى جسته‌است"
[۱۱] صادق احسانبخش، آثار الصادقین، ج ۱، ص ۱۳۳، حدیث ۱۵۷۹۶ - ح ۲
پس انسانى که معتقد به خدا و قیامت است و می‌داند هر چه از خوب و بد انجام بدهد نتیجه‌اش به‌خودش باز می‌گردد عاشقانه به سوى نماز می‌شتابد و آن را در اول وقت می‌خواند. نبی گرامی اسلام(ص) ‌فرمود:"‌فضیلت اول وقت نماز بر آخر وقت مانند فضیلت آخرت بر دنیا است".
[۱۲] صادق احسانبخش، آثار الصادقین، ج ۱، ص ۱۱۰، حدیث ۱۵۷۰۸، ح ۲


۲.۵ - شناخت پیامدهاى ترک نماز

یکی از عوامل و راهکار مهم دوباره نماز خواندن شناخت پیامدهاى منفى ترک نماز است. در قرآن بر ترک نماز وعده عذاب داده شده است: " بهشتیان از دوزخیان مى پرسند: چه چیز شما را به دوزخ کشانید، جهنمیان در پاسخ گویند: ما از نمازگزاران نبودیم ".

۲.۵.۱ - شش بلا برای سبک شمارنده نماز

رسول خدا (ص) مى فرماید: "کسى که نماز خود را سبک گیرد و در به جا آوردنش سستى نماید، خداوند او را به پانزده بلا مبتلا مى کند؛ شش بلا در دنیا و سه تا در موقع مردنش و سه در قبر و سه در قیامت و هنگامى که از قبر بیرون مى آید.
اما شش بلاى دنیوی:
۱ـ خداوند برکت را از عمرش کم مى کند.
۲ـ برکت را از روزیش بر مى دارد.
۳ـ از صورتش نشانه نیکوکاران را بر مى دارد.
۴ـ هر کار خیرى کند، پذیرفته نمى شود و براى آن اجرى ندارد.
۵ـ دعایش مستجاب نمى شود.
۶ـ از دعاى نیکوکاران بهره اى ندارد".
[۱۴] عبدالحسین دستغیب،گناهان کبیره، ج ۲، ص ۱۸۷ ـ ۱۸۸


۲.۶ - رفع موانع

ترک نماز مبتنى بر عواملى است که باید از آن ها پرهیز شود. انسان بالفطره گرایش به عبارت دارد. معصیت ، دنیاگرایی، ندادن زکات، تکبر، حرام خوردن، آشامیدن شراب، حسد و ... از عوامل و موانع تأثیر گذار ترک نماز به حساب آمده است.

۲.۷ - شناخت آثار نماز

یکی از راه هاى تداوم نماز ، شناخت آثار معنوی، سیاسى و اجتماعى نماز است. اگر انسان با فلسفه و علل تشریع نماز اشنایى داشته باشد، نماز را ترک نمى کند.
اى نماز! اى ارتباط متصل اى عروجستان آب و خاک و گِل
اى نماز اى بهترین آوازها ا ى معمّایى ترین پروازها

۲.۸ - توبه

بی تردید ترک نماز گناهى است که نیاز به گناه زدایى دارد. یکى از عومل مهم تأثیرگذار گناه زدایی، توبه است. توبه که نوعى بازگشت و دگرگونى است، سبب مى شود که قلب انسان صفا گرفته و بار دیگر معنویت در آن تجلى نموده و از گناه جلوگیرى شود. امام علی(ع) فرمود: " جز این نیست که پشیمانى بر گناه سبب ترک آن مى شود".
کسى روز محشر نگردد خجل که شب ها به درگه بَرَد سوز دل
اگر هوشمندى ، ز داور بخواه شب توبه تقصیر روز گناه
اگر بنده اى ، دست حاجت برار وگر شرمسار، اب حسرت ببار
نیامد بدین در کسى عذر خواه که سیل ندامت نشستن گناه
[۱۶] عبدالحسین دستغیب، گناهان کبیره، ج ۲، ص ۴۰۸


۲.۹ - استعانت از خداوند

واقعیت آن است که انجام عبادت ، به ویژه نماز خواندن توفیق عبارت را مى طلبد. عبادت و ارتباط با خدا بر قرار نمودن مى طلبد که از خدا خواسته شود توفیق عبادت دهد. شاید بر همین اساس معصومان (ع) و بزرگان دین از خدا مى خواستند که به آنان توفیق عبارت دهد.

۲.۹.۱ - عبادت از مصادیق طاعت

در دعاى حضرت مهدی (عج) آمده است : "اللّهم ارزقنا توفیق الطاعة ..."
[۱۷] مفاتیح الجنان، دعاى حضرت مهدى (عج)
که یکی از مصادیق بارز طاعت، عبادت است.

۲.۹.۲ - مذموم بودن عادت

از دیگر موجبات سستى در نماز و عدم اهتمام به آن، عادت به عبادت است؛ به این معنا که انسان , اصل نماز وافعال و اذکار آن را از روى عادت به جا آورد, به طورى که به حقیقت و روح نماز توجه نداشته باشد. عمل بر اثر عادت، عبادت را از حالت آگاهانه خارج مى نماید و تبدیل به یک عمل غیر آگاهانه مى کند, به طورى که روح اعمال فراموش شده و تنها ظاهر اعمال هدف قرار مى گیرد.
مذموم بودن عادت به این معنا نیست که استمرار، مداومت و کثرت اعمال اشتباه است، بلکه ملاک ارزش، مقدارتوجه و آگاهى در عمل است . مردان الهى در عین کثرت عبادت و دعا، به مقدار توجه و آگاهى خود در اعمال مى افزایند و از عبادت لذت بیشترى مى برند.


۱. من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج ۱، ح ۶۳۹
۲. من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج۴، ص ۱۹۰    
۳. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۷۹، ص۲۳۳    
۴. عبدالحسین دستغیب، گناهان کبیره ، ج ۲، ص ۱۸۳
۵. فروع کافی، شیخ کلینی، ج ۳، ص۲۶۹    
۶. نماز از دیدگاه قرآن و حدیث، موسوی راد لاهیجی، حسین، ص ۷۷ - ۷۸
۷. محمد محمدی‌ری‌شهری، میزان الحکمهْْ ‌، ماده صلاة ‌، شماره ۱۰۵۳۴
۸. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۷۹، ص۲۳۲    
۹. سوره فاطر، آیه ۱۵    
۱۰. محمد محمدی‌ری‌شهری، میزان الحکمة ماده صلاة، شماره ۱۰۵۷۰
۱۱. صادق احسانبخش، آثار الصادقین، ج ۱، ص ۱۳۳، حدیث ۱۵۷۹۶ - ح ۲
۱۲. صادق احسانبخش، آثار الصادقین، ج ۱، ص ۱۱۰، حدیث ۱۵۷۰۸، ح ۲
۱۳. سوره مدثر، آیه ۴۳    
۱۴. عبدالحسین دستغیب،گناهان کبیره، ج ۲، ص ۱۸۷ ـ ۱۸۸
۱۵. وسائل الشیعه(الاسلامیه)، شیخ حر عاملی، ج ۱۱، ص ۳۴۹    
۱۶. عبدالحسین دستغیب، گناهان کبیره، ج ۲، ص ۴۰۸
۱۷. مفاتیح الجنان، دعاى حضرت مهدى (عج)



سایت مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی    


رده‌های این صفحه : اخلاق | کاهل نمازی | نماز




جعبه ابزار