راه رسیدن به معرفت شهودی خداوند
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: خداوند، معرفت شهودی،
محبّت خدا.
پرسش: راه رسیدن به معرفت شهودی خداوند چیست؟
راه رسیدن به معرفت شهودی،
تخلیه و
تجلیه قلب است. تخلیه قلب، به معنای پاک‌سازی آینه دل از زنگار کارهای ناشایسته و تجلیه قلب، به معنای صیقلی کردن و صفا دادنِ هر چه بیشتر آن با جلای کارهای نیک است.
امام سجاد (علیه‌السّلام) در دعایی که
ابوحمزه ثمالی از آن حضرت نقل کرده است، خطاب به
خداوند متعال می‌فرماید:
«و انَّ الرَّاحِلَ الَیکَ قَرِیبُ المَسافَةِ و اَنَّکَ لاَ تَحجُب عَن خَلقِکَ الاّ ان تَحجُبَهُمُ الاَعمالُ دُونَکَ؛
آن‌که به سوی تو کوچ کرده است، راهش بس نزدیک است و تو از خَلقت در حجاب نشده‌ای، و تنها کردارشان است که آنان را از تو می‌پوشاند.»
امام در این کلام، تصریح می‌کند که جمالِ جمیل حضرت حق (عز‌و‌جل) حجاب ندارد. حجاب، از ناحیه کارهای ناشایسته است، و اگر حجابِ زنگارهای اعمال ناشایسته از آینه دل زدوده شود، انسان به معرفت شهودی می‌رسد.
با عنایت به این مقدمه، به این نتایج می‌رسیم که:
تجلیه قلب، راه دوم برای معرفت شهودی محسوب نمی‌شود؛ بلکه تخلیه و پاک‌سازی دل از زنگار کارهای ناشایسته، برای رسیدن به معرفت شهودی کافی است؛ گرچه تجلیه دل به وسیله کارهای شایسته، بر قوّت این معرفت، خواهد افزود.
حجاب‌های معرفت خدا، همان موانع محبّت او هستند؛ زیرا چنان‌که دانستیم، معرفت شهودی خداوند متعال، با محبّت او همراه است. از این‌رو، کسانی که با عنصر
تقوا حجاب‌های معرفت شهودی را کنار زده‌اند، با کیمیای محبّت خدا، رشته محبّت غیر او را گسسته‌اند.
امام باقر (علیه‌السّلام) این گروه را چنین توصیف می‌فرماید:
... قَطَعوا مَحَبَّتَهُم بِمَحَبَّةِ رَبِّهِم... و نَظَروا الَی اللّه (عز‌و‌جل) و الَی مَحَبَّتِهِ بِقُلوبِهِم؛
محبّت خویش
[به غیر خدا
] در راه محبّت پروردگارشان رها کرده... و با دل‌های خود، به خداوند (عز‌و‌جل) و محبتش نگریسته‌اند.»
شماری از عناوینی که در «عوامل خدا دوستی»
آمد و یا در «اسباب محبوبیت در نزد خدا»
می‌آید (مانند:
تقوا و
توبه)، اسباب تخلیه قلب از زنگارها و تجلیه آن نیز محسوب می‌شوند.
این نکته نیز قابل توجه است که تفکیک «
عوامل خدا دوستی» از «
عوامل محبوبیت نزد خدا»، به دلیل آن است که دسته اوّل، عوامل ایجاد محبّت در دل بنده نسبت به خدای تعالی را توضیح می‌دهد و دسته دوم، اسباب محبّت خداوند متعال را نسبت به بنده؛ ولی به‌کار بردن هر یک از این دو دسته عوامل به جای دسته دیگر، بلامانع است. مثلاً در متن
قرآن و
حدیث، توبه، سبب محبّت خدا به بنده شمرده شده است؛ لیکن از آن جا که توبه موجب کنار رفتن حجاب‌های معرفت می‌شود، سبب محبّت بنده به خدا نیز هست؛ یا معرفت خدا، تقوا و دعا، جزء اسباب محبّت بنده نسبت به خدا ذکر شده‌اند، در صورتی که موجب محبّت خدا به بنده نیز هستند. هم‌چنین در بحث از بعضی از این عوامل (مانند «
یاد خدا») در حدیث، به این نکته تصریح شده است که موجب محبّت خدا به بنده و بنده به خداوند متعال است.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «راه رسیدن به معرفت شهودی خداوند» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۴/۲۶.
