دیدار ارواح با خانواده
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ارواح مردگان، بهشت برزخی، جهنم برزخی، اهل دنیا، خانواده.
پرسش: ارواح انسان‌هایی که می‌میرند، در چه مواقعی اجازه دارند به دنیا بیایند، آیا صحت دارد که ارواح پنج‌شنبه‌ها می‌آیند؟
پاسخ: براساس
روایات رسیده از
اهل بیت (علیهم‌السلام) ارواح مردگان می‌توانند به دیدار
اقوام و خویشان خود بیایند و از احوال آنان مطلع شوند و مقدار این دیدار با توجه به اعمال صالح و
تدین آن
روح و مرده است. افراد با
ایمان و کسانی که درجات بالاتری نزد
خداوند متعال دارند، از ملاقات بیشتری برخوردارند و البته این ملاقات‌ها هم با اجازه خداوند و اذن او صورت می‌گیرد.
وقتی
انسان از
دنیا می‌رود در عالم برزخ قرار می‌گیرد؛ یعنی
روح انسان پس از پایان
زندگی دنیا در جسم لطیفی قرار می‌گیرد که از بسیاری از عوارض جسم مادی برکنار است؛ ولی از آن نظر که شبیه این جسم مادی عنصری است، به آن «
بدن مثالی» یا «قالب مثالی» می‌گویند که نه کاملاً مجرد است و نه مادی محض؛ بلکه یک نوع «
تجرد برزخی» دارد.
البته همان‌گونه که درک حقیقت زندگی
عالم آخرت برای ما اسیران زندان
عالم ماده غیر ممکن است، آگاهی از جهان برزخ به طور کامل نیز ممکن نیست؛ چراکه مرتبه‌ای بالاتر از این
جهان، یا به تعبیر دیگر، جهانی است محیط بر این جهان.
ولی به گفته بعضی
دانشمندان می‌توان آن را تشبیه به حالت خواب کرد. در خواب‌های راستین، روح انسان با استفاده از قالب به نقاط مختلف پرواز می‌کند، مناظری را می‌بیند، از نعمت‌هایی بهره می‌گیرد و لذت می‌برد و گاه مناظر هولناکی را مشاهده می‌کند و سخت متألم می‌شود و فریاد می‌کشد و از
خواب بیدار می‌شود؛ یعنی عروجی روحانی و معنوی است که آثار مادی هم دارد؛ یعنی بین‌الامرین است، نه کاملاً مادی و نه کاملاً معنوی و روحانی. (برای مطالعه بیش‌تر به این منبع رجوع شود:
)
درباره جایگاه
ارواح در
برزخ، به بهشت و جهنم برزخی اشاره می‌کنیم:
گروهی از ارواح (
مؤمنان) در بهشت برزخی‌اند و در نعمت‌های آن غوطه‌ور هستند و طبق بعضی از روایات،
بهشت برزخی و ارواح
مؤمنین در
وادی‌السلام نجف قرار دارند.
ابوبصیر از
امام صادق روایت می‌کند و می‌فرماید:
«
سالت ابا عبدالله (علیه‌السلام) عن الارواحِ المؤمنین، فقال: فی حجُرات فی الجَنّةِ، یاکلُونَ من طعامِها و یَشربُونَ من شرابِها و یقولونَ: ربّنا اقم السّاعةَ لنا و انْجِزْ لنا ما وعدْتَنا، و الحق اخرنا باوّلنا»؛ ابوبصیر می‌گوید: درباره ارواح مؤمنان از حضرت سؤال کردم، فرمودند: در حجره‌هایی در بهشت برزخی
سکونت دارند، از
غذای بهشتی می‌خورند و از آشامیدنی‌های آن می‌آشامند و می‌گویند: بار
پروردگارا! ساعت
قیامت را برای ما به پا دار و بر آنچه به ما وعده فرموده‌ای وفا کن و آخرین فرد ما را به ما ملحق گردان.
گروهی از انسان‌ها در
جهنم برزخی قرار می‌گیرند و معذب هستند تا
روز قیامت فرا برسد و در آن
روز اگر مورد
شفاعت قرار گرفتند، به
بهشت می‌روند و الّا رهسپار جهنم آخرتی می‌شوند.
در بعضی روایات رسیده از
معصومان (علیهم‌السلام) چنین آمده:
«
الْقَبْرُ رَوْضَةٌ مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّةِ أوْ حُفْرَةً مِنْ حُفَرِ النَّارِ؛
قبر انسان و برزخ انسان یا دریچه‌ای از بهشت و
نعمت است یا حفره‌ای از حفره‌های
آتش و عذاب».
لذا بعضی روایات، جایگاه جهنم برزخی را سرزمین
برهوت در
یمن معرفی کرده‌اند و داستان‌هایی واقعی در این زمینه وجود دارد. (برای مطالعه بیش‌تر به این منبع رجوع شود:
)
مطابق روایات رسیده از
اهل بیت (علیهم‌السلام) ارواح
مردگان می‌توانند به دیدار
اقوام و خویشان خود بیایند و از احوال آنان مطلع شوند و مقدار این دیدار با توجه به
اعمال صالح و تدین آن روح و مرده است و افراد با ایمان و کسانی که درجات بالاتری نزد
خداوند متعال دارند، از ملاقات بیشتری برخوردارند و البته این ملاقات‌ها هم با اجازه خداوند و
اذن او صورت می‌گیرد.
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمودند:
روح مؤمن به
زیارت اهل خود می‌رود و آنچه را که موجب
محبت اوست می‌بیند؛ لیکن چیزهایی که موجب
کراهت او می‌گردد، از نظر او پوشیده می‌شود؛ و کافر نیز اهل خود را می‌بیند و آنچه موجب ناراحتی و کراهت او است، مشاهده می‌کند؛ ولیکن چیزهایی که موجب محبت اوست، از نظر او پوشیده می‌گردد.
و حضرت فرمودند: بعضی
مؤمنان در هر هفته یک‌بار در روز جمعه به زیارت و ملاقات اهل خود می‌رسند و بعضی دیگر برحسب مقدار
عمل خود می‌توانند آن را ملاقات و
زیارت کنند.
اسحاق بن عمار می‌گوید: از حضرت ابی‌الحسن الاول راجع به ارواح
گذشتگان پرسش کردم که: آیا آنها اهل خود را ملاقات و دیدار می‌کنند؟ حضرت فرمودند: بلی.
گفتم: در چه مقدار از زمان دیدار می‌کنند؟ حضرت فرمود: در هر
جمعه و در هر ماه و در هر سال یک‌بار؛ برحسب منزلت و جایگاه مؤمن.
خلاصه اینکه اصل دیدار مسلم است؛ ولی مقدار آن برحسب مراتب
ایمان و جایگاه آنان فرق دارد.
۱. ناصر مکارم شیرازی، پیام قرآن، ج۵ و ۶، هدف، ۱۳۶۹ش.
۲. علامه حاج سیدمحمدحسین حسینی تهرانی، معادشناسی، ج۱، ۲ و ۳، علامه طباطبایی، ۱۴۲۱ق.
۳. سیدمحمد حسین طباطبایی، انسان از آغاز تا انجام، ترجمه صادق لاریجانی، الزهرا، ۱۳۶۹ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «دیدار ارواح با خانواده»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۵/۲۴.
