• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دختران امام کاظم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: امام کاظم علیه‌السلام، حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها، ازدواج.
پرسش: آیا دختران حضرت امام کاظم ـ علیه‌السلام ـ به‌ویژه حضرت معصومه ـ سلام‌الله‌علیها ـ ازدواج کرده‌اند؟ اگر نه چرا؟
پاسخ: ازدواج در اسلام یک امر پسندیده و مورد سفارش بزرگان دین از جمله پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ بوده است.



پیامبر کسانی را که از ازدواج اعراض می‌کنند، سرزنش کرده و می‌فرماید: «اَلنّکاحُ سُنَّتی فَمَن رَغِبَ عَنْ سُنّتی فَلَیسَ مِنّی»؛ ازدواج سنت و برنامه من است، پس کسی که از سنت من دوری کند، از من نیست.


اغلب منابع تاریخی که در مورد زندگانی حضرت معصومه ـ سلام‌الله‌علیها ـ می‌باشند، به این نکته اذعان دارند که اکثر دختران امام هفتم ـ علیه‌السلام ـ ازدواج نکرده‌اند.

۲.۱ - سخنی از مؤلف تاریخ قدیم قم

مؤلف تاریخ قدیم قم می‌گوید:‌ «به من رسیده است که رضائیه، دختران خود را شوهر نمی‌دادند».
[۲] قمی، حسن بن محمد بن حسن، تاریخ قدیم قم، ترجمه حسن بن علی، تصحیح سیدجلال تهرانی، مطبعه مجلسی، ص ۲۱۱.


۲.۲ - سخن اشتهاردی

همچنین آقای محمدی اشتهاردی می‌گوید: «تقریباً قطعی است که حضرت معصومه ازدواج نکرده است».
[۳] محمدی اشتهاردی، محمد، ‌حضرت معصومه فاطمه دوم، انتشارات علامه، چاپ دانش، اول، ۷۵، ص ۱۱۶.



در اینجا این سؤال پیش می‌آید که سنت ازدواج که از مستحبات مؤکد اسلامی است تا آنجا که رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ فرمودند: «در اسلام و در پیشگاه خدا بنایی برپا نشده که محبوب‌تر و عزیزتر از بنای ازدواج باشد»، خاندان پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ که در عمل به سفارشات پیامبر ازدواج نکرده‌اند.
برای یافتن جواب این سؤال باید به وضع جامعه‌ای که حضرت معصومه و خواهران مکرمه‌شان در آن زندگی می‌کردند، اندکی اشاره کرد.


جامعه‌ آن زمان که در اوج خفقان بود و دشمنی با آل‌ابی‌طالب توسط دستگاه حاکمه به اوج خود رسیده بود تا جایی که کسی جرأت نمی‌کرد خودش را به علویان نزدیک کند و یا به آنها منتسب کند. در این وضع خفقان خانم فاطمه معصومه ـ سلام‌الله‌علیها ـ سنین کودکی را سپری می‌کرد و از طرفی پدر بزرگوارش را از وطن دور کرده و در بغداد زندانی نمودند که در نهایت در زندان شهید شدند.


بنابراین عدم ازدواج دختران امام هفتم ـ علیه‌السلام ـ را می‌توان معلول شرایط اجتماعی و سیاسی آن زمان دانست. ما به‌اختصار به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

۵.۱ - شرایط اجتماعی و سیاسی



۵.۱.۱ - اولاً:

به‌خاطر نامساعد بودن وضع آن زمان و خفقان حاکم بر جامعه بر ضد علویان، کسی جرأت نداشت خود را به این خاندان نزدیک کند، چه رسد به اینکه با آنها وصلت و ازدواج نماید؛ زیرا داماد حضرت موسی بن جعفر بودن از نظر دستگاه طاغوتی هارون خطای بزرگی بود که موجب خطر شدید برای داماد و خانواده‌اش می‌شد.

۵.۱.۲ - ثانیاً:

شاید ازدواج نکردن آنها به‌خاطر عدم کفو یا نبودن همسری شایسته و مناسب برای همسری دختران موسی بن جعفر ـ علیه‌السلام ـ بود؛ چراکه در امر ازدواج کفو و هم‌شأن بودن زوجیت اهمیت فراوان دارد. اگر دختران موسی بن جعفر ـ علیه‌السلام ـ این را با دقت و احتیاط رعایت نمی‌کردند، احتمال داشت که در دست عده‌ای مسلمان منافق گرفتار شوند.

۵.۱.۳ - سفارش امام کاظم به فرزندانش

چنانچه امام موسی بن جعفر ـ علیه‌السلام ـ به دختران و فرزندان خود سفارش کرده بودند که به رأی و مشورت برادرشان‌ امام رضا ـ علیه‌السلام ـ ازدواج کنند. و این سفارش بیانگر آن است که باید برای آنها همسر مناسبی باشد.

۵.۱.۴ - روایتی از امام صادق

با توجه به اینکه در مورد حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ امام صادق ـ علیه‌السلام ـ فرمودند: اگر خداوند متعال علی ـ علیه‌السلام ـ را برای فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ نمی‌آفرید، همسر و همتای مناسبی برای فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ پیدا نمی‌شد.


برخی ادعا کرده‌اند دختران حضرت موسی بن جعفر بنا به وصیت پدرشان ازدواج نکرده‌اند. این ادعا درست نیست؛ زیرا آنچه در سفارش و وصیت امام موسی بن جعفر ـ علیه‌السلام ـ می‌باشد، این است که دختران آن حضرت بایست، با صلاح‌دید و مشورت برادرشان ازدواج کنند نه اینکه خود حضرت مانع ازدواج دختران باشند؛ چون ازدواج سفارش پیامبر بود و خاندان پیامبر هیچ وقت راضی به ترک سفارش پیامبر نمی‌شدند و دیگر اینکه در میان دختران امام موسی بن جعفر بعضی‌ ازدواج کرده بودند.


پس اینکه حضرت فاطمه معصومه ـ سلام‌الله‌علیها ـ و برخی از خواهران ازدواج نکرده بودند، مسلم است و این هم به‌خاطر وضع نامساعد اجتماعی و خفقان موجود در عصر آن بزرگواران بود و دیگر اینکه کفو و همسر مناسبی که لایق کمالات و در شأن حضرت فاطمه معصومه ـ سلام‌الله‌علیها ـ باشد، نبوده؛ البته غیر از خاندان ابی‌طالب.


حدیثی از پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ نقل شده که فرمودند: دختران ما برای پسران ما هستند، علاوه بر اينها بايد بدانيم كه حضرت معصومه در سنين جوانی از دنیا رفته‌اند، شايد در صورت استمرار حیات و وجود مورد مناسب ازدواج می‌كردند.


۱. وديعه آل محمد(ص)، محمد صادق انصاری قمی.
۲. كريمه اهل بيت، علی‌اكبر مهدی‌پور.
۳. فروغی از كوثر، الياس محمد بيگی.
۴. حضرت معصومه و شهر قم، محمد حكيمی.


۱. حر عاملی،‌ محمد بن حسن، ‌وسائل‌ الشیعه، الاسلامیة، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ چهارم، ۱۳۹۱، ج ۱۴، ص ۳.    
۲. قمی، حسن بن محمد بن حسن، تاریخ قدیم قم، ترجمه حسن بن علی، تصحیح سیدجلال تهرانی، مطبعه مجلسی، ص ۲۱۱.
۳. محمدی اشتهاردی، محمد، ‌حضرت معصومه فاطمه دوم، انتشارات علامه، چاپ دانش، اول، ۷۵، ص ۱۱۶.
۴. کلینی، اصول کافی، ج ۱،‌ ص ۳۱۷.    
۵. کلینی، اصول کافی، ج ۱،‌ ص ۲۶۱.    
۶. صدوق، من لایحضره الفقیه، ج ۳، ص ۳۹۳، باب الاکفاء.    



سایت اندیشه قم.    






جعبه ابزار