• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دانش پژوهان مجاهدان در راه خدا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه:مجاهد، جهاد، دانش پژوه،دانش طلبی.
پرسش :منظور روایاتی که دانش پژوهان را مانند مجاهدان در راه خدا معرفی می‌کند چیست؟


این حدیث از کیست و توضیح دهید:«الشاخص فی طلب العلم، کالمجاهد فی سبیل الله»؟

در بخشی از روایات برخی فعالیت‌های فردی و اجتماعی، همسان با جهاد شمرده شده‌اند؛ مانند:
۱. امام علی (علیه السلام) فرمود:و آن‌کس که به جست‌وجوی روزی حلال برخیزد، مانند مجاهد در راه خدا است.
[۱] ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی‌، دعائم الإسلام، محقق، مصحح، فیضی، آصف‌، ج ‌۲، ص ۱۵، مؤسسة آل البیت علیهم السلام‌، چاپ دوم، قم، ۱۳۸۵ ق‌.‌ «قَالَ عَلِیٍّ (ع):الشَّاخِصُ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ الْحَلَالِ کَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّه»‌

۲. حضرتش در جایی دیگر می‌فرماید:و آن‌کس که به جست‌وجوی علم برخیزد، مانند مجاهد در راه خدا است.
[۲] فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج‌۱، ص ۱۰، انتشارات رضی، ایران، قم‌، چاپ اول، ۱۳۷۵ ش‌.‌     «قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع):الشَّاخِصُ فِی طَلَبِ الْعِلْمِ کَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ»

بر این اساس این روایات از علی(علیه السلام) وارد شده است. در این روایت شخصی را که برای به دست آوردن دانش تلاش کند همسان کسی قرار داده که در راه خداوند به جهاد مشغول باشد.
روایتی از امام صادق (علیه السلام) گزارش شده است که در فهم روایت مورد پرسش به ما کمک می‌کند.
امام(علیه السلام) فرمود:چون روز قیامت فرا رسد، خداوند عزّ و جلّ مردم را در یک زمین گرد هم می‌آورد، و میزان‌ها برقرار می‌شود، پس خون‌های شهیدان با قلم دانشمندان سنجیده می‌شود، ولی وزن قلم دانشمندان بر خون‌های شهیدان بیشتر می‌باشد.
[۳] شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج ‌۴، ص ۳۹۸ و ۳۹۹، دفتر انتشارات اسلامی، قم‌، چاپ دوم،، ۱۴۱۳ ق‌.     «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (ع) قَالَ‌ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ جَمَعَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ النَّاسَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ وَ وُضِعَتِ الْمَوَازِینُ فَتُوزَنُ دِمَاءُ الشُّهَدَاءِ مَعَ مِدَادِ الْعُلَمَاءِ فَیَرْجَحُ مِدَادُ الْعُلَمَاءِ عَلَی دِمَاءِ الشُّهَدَاءِ»

در این حدیث، مراد از سنجیدن قلم دانشمندان و خون شهداء با هم، و افزونی قلم، آن است که بفهماند آنچه اساس و سبب عمده برای پیشرفت دین و تبلیغ آیین شده، قلم بوده است که کنایه است از منطق، برهان و حجّت، نه خون و جان فشانی در راه آن، و دعوت مردم با کتاب و نوشته‌های استدلالی و مواعظ حکیمانه اصل و اساس تبلیغ بوده، نه شمشیر و جهاد و قدرت».
[۴] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ترجمه، غفاری، علی اکبر، بلاغی، محمد جواد، ج ‌۶، ص ۳۴۵، نشر صدوق‌، چاپ اول، تهران، ۱۳۶۷ ش‌.


۲.۱ - تذکر

در پایان تذکر دو نکته لازم به نظر می‌رسد.
۱. این نوع روایات در صدد کم نمودن جایگاه و ارزش مجاهدت در راه خدا نیستند؛ چرا که گام‌هایی را که مجاهد برمی‌دارد یکی از گام‌هایی است که محبوب‌ترین گام‌ها نزد خداوند است.
[۵] شیخ صدوق، خصال، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج ‌۱، ص ۵۰، جامعه مدرسین‌، چاپ اول، قم، ۱۳۶۲ ش‌.‌     «أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ زَیْنَ الْعَابِدِینَ (ع) یَقُولُ‌ مَا مِنْ‌ خُطْوَةٍ أَحَبَ‌ إِلَی‌ اللَّهِ‌ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ خُطْوَتَیْنِ خُطْوَةٍ یَسُدُّ بِهَا الْمُؤْمِنُ صَفّاً فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ خُطْوَةٍ إِلَی ذِی رَحِمٍ قَاطِع»‌

۲. روشن است این شرافتی که برای دانش بیان شده، منظور هر علمی نیست، بلکه دانشی است که در خدمت دین و مردم باشد؛ علمی که در رشد معنوی و مادی مردم تأثیر داشته باشد، نه علمی که در خدمت ستمگران و حاکمان جور باشد و علیه مردم به کار گرفته شود.

۱. ↑ ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی‌، دعائم الإسلام، محقق، مصحح، فیضی، آصف‌، ج ‌۲، ص ۱۵، مؤسسة آل البیت علیهم السلام‌، چاپ دوم، قم، ۱۳۸۵ ق‌.‌ «قَالَ عَلِیٍّ (ع):الشَّاخِصُ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ الْحَلَالِ کَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّه»‌
۲. ↑ فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج‌۱، ص ۱۰، انتشارات رضی، ایران، قم‌، چاپ اول، ۱۳۷۵ ش‌.‌     «قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع):الشَّاخِصُ فِی طَلَبِ الْعِلْمِ کَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ»
۳. ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج ‌۴، ص ۳۹۸ و ۳۹۹، دفتر انتشارات اسلامی، قم‌، چاپ دوم،، ۱۴۱۳ ق‌.     «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (ع) قَالَ‌ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ جَمَعَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ النَّاسَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ وَ وُضِعَتِ الْمَوَازِینُ فَتُوزَنُ دِمَاءُ الشُّهَدَاءِ مَعَ مِدَادِ الْعُلَمَاءِ فَیَرْجَحُ مِدَادُ الْعُلَمَاءِ عَلَی دِمَاءِ الشُّهَدَاءِ»
۴. ↑ . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ترجمه، غفاری، علی اکبر، بلاغی، محمد جواد، ج ‌۶، ص ۳۴۵، نشر صدوق‌، چاپ اول، تهران، ۱۳۶۷ ش‌.
۵. ↑ شیخ صدوق، خصال، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج ‌۱، ص ۵۰، جامعه مدرسین‌، چاپ اول، قم، ۱۳۶۲ ش‌.‌     «أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ زَیْنَ الْعَابِدِینَ (ع) یَقُولُ‌ مَا مِنْ‌ خُطْوَةٍ أَحَبَ‌ إِلَی‌ اللَّهِ‌ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ خُطْوَتَیْنِ خُطْوَةٍ یَسُدُّ بِهَا الْمُؤْمِنُ صَفّاً فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ خُطْوَةٍ إِلَی ذِی رَحِمٍ قَاطِع»‌


پایگاه اسلام کوئست    


رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | جایگاه عالم | علم آموزی
جعبه ابزار