• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حفظ قرآن

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: حفظ قرآن، افسردگی، حقایق و معارف قرآن.

پرسش: آیا بین حفظ قرآن و افسردگی رابطه‌ای وجود دارد؟ چرا برخی از کسانی که قرآن حفظ می‌کنند ( با وجود تحصیل موفقیت گام به گام در این امر) دچار افسردگی می‌شوند؟

پاسخ: جواب این پرسش در توجه به چند نکته روشن خواهد شد:



اگر منظور شما از افسردگی، افسردگی روحی و روانی است، باید گفت: نه‌تنها هیچ رابطه و ملازمه‌ای بین حفظ کردن قرآن و افسردگی روحی وجود ندارد، بلکه برعکس چه‌بسا موجب ابتهاج و نشاط روحی خواهد شد؛ چراکه قرآن به جهت معنویت و نورانیتی که دارد، موجب شادی و نشاط روحی و روانی حافظ قرآن خواهد شد و ما نیز چنین افرادی را خود شاهد بوده‌ایم:" الا بذکر الله تطمئن القلوب "؛ همانا ذکر و یاد خدا به انسان آرامش روحی و روانی می‌بخشد. البته این در ارتباط با کسانی است که مفاهیم قرآن را درک کرده باشند و با آن زندگی کنند و انس و الفت داشته باشند.

۱.۱ - روایت اول

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌واله: "إِنَّ أَحَقَّ النَّاسِ بِالتَّخَشُّعِ فِی السِّرِّ وَ الْعَلَانِیَةِ لَحَامِلُ الْقُرْآنِ وَ إِنَّ أَحَقَّ النَّاسِ فِی السِّرِّ وَ الْعَلَانِیَةِ بِالصَّلَاةِ وَ الصَّوْمِ لَحَامِلُ الْقُرْآنِ ثُمَّ نَادَی بِأَعْلَی صَوْتِهِ یَا حَامِلَ الْقُرْآنِ تَوَاضَعْ بِهِ یَرْفَعْکَ اللَّهُ وَ لَا تَعَزَّزْ بِهِ فَیُذِلَّکَ اللَّهُ یَا حَامِلَ الْقُرْآنِ تَزَیَّنْ بِهِ لِلَّهِ یُزَیِّنْکَ اللَّهُ بِهِ وَ لَا تَزَیَّنْ بِهِ لِلنَّاسِ فَیَشِینَکَ اللَّهُ بِه‌".

۱.۲ - روایت دوم

عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ ـ علیه‌السلام ـ قَالَ: "قُرَّاءُ الْقُرْآنِ ثَلَاثَةٌ: رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَاتَّخَذَهُ بِضَاعَةً وَ اسْتَدَرَّ بِهِ الْمُلُوکَ وَ اسْتَطَالَ بِهِ عَلَی النَّاسِ. وَ رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَحَفِظَ حُرُوفَهُ وَ ضَیَّعَ حُدُودَهُ وَ أَقَامَهُ إِقَامَةَ الْقِدْحِ فَلَا کَثَّرَ اللَّهُ هَؤُلَاءِ مِنْ حَمَلَةِ الْقُرْآنِ وَ رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَوَضَعَ دَوَاءَ الْقُرْآنِ عَلَی دَاءِ قَلْبِهِ فَأَسْهَرَ بِهِ لَیْلَهُ وَ أَظْمَأَ بِهِ نَهَارَهُ وَ قَامَ بِهِ فِی مَسَاجِدِهِ وَ تَجَافَی بِهِ عَنْ فِرَاشِهِ فَبِأُولَئِکَ یَدْفَعُ اللَّهُ الْبَلَاءَ وَ بِأُولَئِکَ یُدِیلُ اللَّهُ مِنَ الْأَعْدَاءِ وَ بِأُولَئِکَ یُنَزِّلُ اللَّهُ الْغَیْثَ مِنَ السَّمَاءِ فَوَ اللَّهِ لَهَؤُلَاءِ فِی قُرَّاءِ الْقُرْآنِ أَعَزُّ مِنَ الْکِبْرِیتِ الْأَحْمَرِ".


بدیهی است کسانی که فقط به حفظ قرآن اکتفا کرده باشند، بدون درک حقایق و معارف آن و یا برای مقاصد دنیایی به این کار اقدام کرده باشند، نفعی از این کار نخواهند برد؛ چنان‌که از روایات نیز چنین استفاده می‌شود:

۱.۱ - روایت اول

قال امیرالمؤمنین:"أَلَا لَا خَیْرَ فِی عِلْمٍ لَیْسَ فِیهِ تَفَهُّمٌ أَلَا لَا خَیْرَ فِی قِرَاءَةٍ لَیْسَ فِیهَا تَدَبُّرٌ أَلَا لَا خَیْرَ فِی عِبَادَةٍ لَیْسَ فِیهَا تَفَقُّهٌ".

۱.۲ - روایت دوم

قال امیرالمؤمنین: عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ـ علیه‌السلام ـ فِی حَدِیثٍ قَالَ: "إِنَّ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَقْرَأُ الْقُرْآنَ لِیُقَالَ فُلَانٌ قَارِئٌ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقْرَأُ الْقُرْآنَ لِیَطْلُبَ بِهِ الدُّنْیَا وَ لَا خَیْرَ فِی‌ ذَلِکَ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقْرَأُ الْقُرْآنَ لِیَنْتَفِعَ بِهِ فِی صَلَاتِهِ وَ لَیْلِهِ وَ نَهَارِهِ". و پس از مدتی در خود دل‌سردی و یأس احساس می‌کنند. این امکان نیز وجود دارد که پس از سعی و تلاش فراوانی که در حفظ نمودن قرآن کرده و به حافظه خود فشار آورده، از نظر جسمی دچار خستگی شده باشد و افسرده به نظر آید که ان‌شاء‌الله به مرور زمان این خستگی و کسالت جسمی برطرف خواهد شد.


از جهت دیگر معمولاً چنین شخصی به دلیل ارتباط مداوم و انس با قرآن و تأمل و دقت در آیات الهی برای حفظ کردن، سخنان‌ دل‌نشین [[|خدای متعال]] در دل و جانش اثر گذاشته ـ که ان‌شاء‌الله چنین است ـ و در چهره‌اش نمایان شده است؛ اما به نظر افسرده می‌آید؛ زیرا هنگامی‌که آیات انذار را مرور می‌کند، ترس جهنم و عذاب الهی را چنان باور دارد که گویی آن را دیده و در عذابش گرفتار است.

۳.۱ - حدیثی از امام علی

چنان‌که امام عارفان علی علیه‌السلام در اوصاف پارسایان می‌فرماید:" وهم والنار کمن قد رآها، فهم فیها معذبون... قلوبهم محزونه، و شرورهم مأمونه، و اجسادهم نحیفه... ینظر الیهم الناظر فیحسبهم مرضی و ما بالقوم من مرض..."؛ پارسایان (متقین) انسان‌های برجسته‌اند:... جهنم را چنان باور دارند که گویی آن را دیده و در عذابش گرفتارند، قلب‌ هایشان از غم آکنده است... جسمشان نحیف و لاغر است... ترس الهی آنان را چونان تیر تراشیده لاغر کرده است، هرکه به آنان می‌نگرد، می‌پندارد که بیمارند؛ اما حقیقت این است که آنان را هیچ بیماری نباشد و می‌گوید مردم در اشتباه‌اند..."!.
[۶] معادی‌خواه، عبدالمجید، خورشید بی‌غروب، نهج البلاغة، خ ۱۸۴، (معروف به خطبه همام).
بنابراین هیچ ارتباطی بین حافظ قرآن شدن و افسردگی وجود ندارد.


البته اگرچه در دنیای کنونی که ابزار و وسایل حفظ قرآن فراوان است، این کار برای همه توصیه نمی‌شود. حفظ قرآن برای گذشته‌های بسیار دور که هیچ‌گونه امکاناتی؛ نظیر کاغذ، نوار و... برای حفظ و نگه‌داری قرآن وجود نداشت، کار پسندیده‌ای بود؛ اما امروز با پیشرفت وسایل و امکانات برای حفظ و نگهداری متون مقدس، بهتر آن است که انسان وقت و استعداد خویش را صرف مطالعه و دقت در آیات قرآن کند، تا به معارف بی‌کرانش دست یابد و آنها را در مسیر سعادت و کمال به کار بندد.


۱. رعد (۱۳)، آیه ۲۸.    
۲. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج ۲، ص ۶۰۴، ح ۵.    
۳. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج ۶، ص ۱۸۲؛.    
۴. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج ۶، ص ۱۷۳.    
۵. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج ۶، ص ۱۸۲.    
۶. معادی‌خواه، عبدالمجید، خورشید بی‌غروب، نهج البلاغة، خ ۱۸۴، (معروف به خطبه همام).



پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «حفظ قرآن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۷/۲۵.    


رده‌های این صفحه : حفظ قرآن | قرآن شناسی




جعبه ابزار