بی‌توجهی به عبادات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سهل انگاری در
عبادت.
پرسش: با افرادی
همسر انسان که به
نماز سهل انگاری می‌کنند چه رفتاری می‌توان کرد؟
پاسخ: برای رفتار درست در چنین مواقعی باید اصولی را رعایت کرد که در ادامه به تشریح آن می پردازیم.
هنگامی که در حرکت‌های آگاهانه و رفتار‌های انسانی خود دقت می‌کنیم در می‌یابیم که دو دسته از عوامل در آن‌ها نقش اساسی ایفا می‌کنند:
عواملی که موجب می‌شود انسان مطلبی را بفهمد و بپذیرد اما شناخت تنها کافی نیست تا ما را به حرکت در آورد.
عواملی هستند که شاید تأثیر آن‌ها در رفتار ما بیشتر از شناخت باشد. احساسات، تمایلات و
غرایز عواملی هستند که میل به حرکت را در
انسان به وجود می‌آورند،
عشق به انجام کار را ایجاد می‌کنند. تا این عوامل نباشد کار انجام نمی‌گیرد و اگر انسان به
یقین بداند که مثلاً فلان ماده غذایی برای بدن او مفید است اما تا اشتها نداشته باشد به سراغ خوردن آن غذا نمی‌رود، هرچند شخص بداند فلان حرکت خوب است تا
انگیزه برای انجام آن حرکت نداشته باشد حرکتی انجام نمی‌دهد.
مشکل کجاست؟
انسانی که نسبت به یک حرکت اعم از عبادی،
اخلاقی، اجتماعی،
فرهنگی،
خانوادگی و... کوتاهی و سهل‌انگاری می‌کند، قبل از اقدام به
ارشاد و هدایت او باید علت را ریشه یابی کرد همان طور که پزشک قبل از نسخه نوشتن به بررسی علائم، علل و زمینه‌های بروز آن بیماری می‌پردازد.
کسی که نسبت به نماز سهل انگاری می‌کند باید بررسی کرد که آیا او از ناحیه شناخت دچار ضعف است یا نه؟ چقدر نسبت به نماز آگاهی دارد؟ آیا از نکات ذیل در رابطه با نماز آگاهی دارد:
نماز اولین سؤال در
قیامت است که اگر پذیرفته نشود کارهای دیگر نیز پذیرفته نمی‌شوند.
نماز، اهرم
استعانت در
غم‌ها و مشکلات است، خداوند می‌فرماید: «از
صبر و نماز در مشکلات کمک بگیرید.»
کوتاهی عمر، کمی روزی (مادی و معنوی)، کم ارزشی اعمال نیک،
مرگ ذلت‌بار، از بین رفتن چهره معنوی، عدم استجابت
دعا، ابتلا به بیماری سختی که شخص با گرسنگی و تشنگی از دنیا می‌رود، عذاب سخت در
قبر، سخت‌گیری مأمورین حساب در قیامت، تنگی و تاریکی قبر، نزدیک شدن
شیطان به او.
هر که از روی عمد و توجه نماز را رها کند، از
اسلام خارج شده و
کافر است.
چرا باید
عبادت کنیم؟ چرا باید به صورت نماز عبادت کنیم؟
اگر مشکل در این قسمت باشد می‌توان با جلسات صمیمانه، شرکت در مجالس سخنرانی،
تشویق به
مطالعه کتب، شنیدن نوارهای سخنرانی،
معاشرت با اهل
علم و
تقوا، این مسأله را تقویت نمود.
ممکن است کسی به همه مطالب فوق بلکه بیشتر آن‌ها آگاهی داشته باشد اما چنان که گفتیم شناخت تنها برای او کافی نیست و مشکلات درونی و روانی ذیل گریبانگیر او باشد:
۱.
غفلت و
غرور۲. ضعف
اراده۳. عدم تمرین دهی و تربیت دینی از طرف
خانواده۴. داشتن الگوهای زنده و محبوب بی‌نماز
۵.
عقده گشایی و مخالفت با دیگران در اثر سخت‌گیری‌های بیجا و یا شکستن
عزت نفس و
غرور و یا
تحقیر در مقابل دیگران مثلاً پدر او سخت‌گیر بوده و او را با
ضرب وشتم به نماز وا می‌داشته است، او هم به خاطر مخالفت با پدر که نسبت به نماز حساس بوده، نماز را کنار گذاشته است.
۶.
خجالت و
حیای نابجا به خاطر
تمسخر دیگران.
غرق شدن در
گناهان و مفاسد، حال عبادت و
ذکر را از انسان می‌گیرد.
گاهی
دوستان بی‌نماز، انسان را از نماز خواندن باز می‌دارند و او نیز برای همرنگی با آنان یا ضعف اراده و... از آنان تبعیت می‌کند.
خستگی طاقت فرسای ناشی از کار زیاد.
برخورد انسان با شخص بی‌تفاوت به نماز با توجه به علل متعدد، متفاوت خواهد بود. پیداکردن مناسب‌ترین و مؤثرترین شیوه برخورد هنگامی میسر خواهد بود که علت را شناسایی کرده باشیم، از آنجا که مشخصات شخص سهل انگار به نماز و علل آن برای ما مجهول است، ارائه راه مناسب غیر ممکن است، که ارتباط و سؤال مکرر شما به همراه معرفی شرایط سنی و خانوادگی و... شخص مورد نظر این امر را ممکن نموده و ما را در ارائه مؤثرترین شیوه برخورد یاری می‌نماید.
نباید انتظار داشت تا شخص سریع متحول شود؛ پس باید با
صبر و حوصله کار را ادامه داد.
رفتار، گفتار و حتی نگاه انسان باید محب آمیز باشد تا در دل او نفوذ کند.
در
خیرخواهی و
نصیحت باید مراقب بود لحن آمرانه نداشته باشیم.
خود برتر بینی نداشته باشیم، او مطمئن شود به خاطر
عشق به او می‌خواهید او را به نماز مقید سازید.
از
تذکر بیجا،
انتقاد صریح و زیاد در مقابل دیگران پرهیز کنیم.
توصیه‌ها و تذکرها نباید تند و خشن باشد بلکه با زبان نرم، شیرین و زیباترین الفاظ منتها با قاطعیت باشد.
اصل معرفی الگوهای خوب و بد و حذف الگوهای بد (با افراد و خانواده‌هایی که به نماز مقید هستند
معاشرت کنید.).
اصل
تقویت صفات مثبت و
تکریم شخصیت فرد مقابل.
انسان باید به موقع از بشارت‌ها (
بهشت، قرب الهی و... ) و انذارها (عذاب
خدا، دوری از رحمت او و...) استفاده کند.
ارشاد و هدایت باید با یک برنامه منظم و منسجم و کارشناسی شده باشد.
اصل استفاده از دو نیروی
عقل و
احساس و عواطف (به عنوان مثال می‌توانید از کرامات علماء و عرفایی مثل مرحوم
نخودکی اصفهانی با
مطالعه آن از کتاب نشان از بی‌نشان‌ها و... او را تشویق کنید).
برنامه تربیتی باید متناسب با سن و جنس و سطح
تحصیلات و... باشد.
مؤثر واقعی خداست.
خداوند متعال می‌فرمایند: «چنین نیست که هرکس را بخواهی بتوانی هدایت کنی لکن خدا هرکه را بخواهد هدایت می‌کند و او به حال آنان که قابل هدایتند آگاه‌تر است.»
حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ فرمودند: « بالمواعظ تَنْجَلی الغَفْلَةُ؛ با موعظه‌ها و پندها غفلت زایل می‌گردد.
• هزار و یک نکته درباره نماز، حسین دیلمی، انتشارات پارسایان قم؛
• قرآن و تبلیغ، محسن قرائتی، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن؛
• امر به معروف و نهی از منکر، محسن قرائتی.
اندیشه قم.
