اوّل و آخر در قرآن و حدیث
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قرآن،
حدیث.
پرسش: اوّل و آخر، در قرآن و حدیث به چه معناست؟
دو واژه «اوّل» و «آخر» در قرآن و حدیث، در دو معنا به کار رفته‌اند:
این معنا به
خداوند متعال اختصاص دارد و هیچ کس جز او، اوّل و آخرِ مطلق نیست. در قرآن کریم، این دو واژه تنها یک بار به این معنا آمده‌اند. در
آیه سوم از
سوره حدید آمده است: «اوست اوّل و آخر و ظاهر و باطن؛
و او به هر چیزی داناست.»
علّامه سیّد محمّد حسین طباطبایی گفته است:
منظور از اوّل بودن و آخر بودن خداوند، احاطه او به تمام اشیاست. هر موجودی که اوّل فرض شود، از آن‌جا که خداوند متعال بر آن احاطه دارد، خداوند، پیش از او قرار می‌گیرد، و هر موجودی که آخِر فرض گردد، خداوند متعال به دلیل احاطه بر او، پس از آن است.... بنا بر این، اوّل بودن و آخر بودن خداوند، دو فرع از فروع صفت «
محیط» است و محیط، خود از شاخه‌های قدرت مطلق اوست... و ممکن است که چهار نام (اوّل، آخر، ظاهر و باطن) را از فروع احاطه وجودی او بگیریم...؛ چون وجود او قبل از وجود هر چیز و بعد از وجود هر چیز است.
گفتنی است در احادیثی که ملاحظه خواهیم کرد، اوّل و آخر بودن خداوند، به معنای اوّل و آخر بودن در
وجود،
تفسیر شده است. بنا بر این، اوّل و آخر بودن خداوند، به یگانگی او در ازلی و ابدی بودن باز می‌گردد.
کاربرد واژه «اوّل» و «آخِر» در قرآن و حدیث، برای غیر خداوند متعال، نسبی است، مانند: «اوّل المسلمین
(نخستین
مسلمان)» و «
اوّل العابدین (نخستین پرستش‌گر) » و غیر این دو.
بنا‌بر‌این، آنچه در تبیین ویژگی‌های اهل بیت (علیهم‌السّلام) در زیارت آنان آمده که: «شما اوّل و آخِرید»،
به معنای اوّل و آخر بودن نسبی است و غلو نیست.
سایت حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «اوّل و آخر در قرآن و حدیث» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۲/۱۷.
