• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اعتبار حدیث من عرف نفسه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: حدیث، شناخت.

پرسش: آیا این حدیث معتبر است؟
«من عرف نفسه فقد عرف ربه؛
[۱] مجلسی، محمد باقر، بحار‌الانوار، ج۲، ص۳۲، ح۲۲.    
هر که خود را شناخت، پروردگارش را شناخت.»


این حدیث، در منابع مختلف روایی نقل شده است؛ امّا سند متّصل به اهل بیت (علیه‌السّلام) ندارد.
گفتنی است که این حدیث، یکی از یکصد سخنی است که ابو‌عثمان، عمرو بن بحر جاحظ (م ۲۵۵ ق) از سخنان کوتاه امیر مؤمنان (علیه‌السّلام)، انتخاب کرده است و آن را «مطلوبُ کلّ طالب من کلام امیر‌مؤمنان علی بن ابی‌طالب» نامیده و در توصیف آن گفته است:
هر سخنش با هزار سخن زیبای عرب، برابری می‌کند.
[۲] ر.ک: نشریه حدیث پژوهی، ج۲.
[۳] حسن‌زاده آملی، حسن، هزار و یک کلمه، ج۳، ص۱۹۴.
(این یکصد جمله را ابن‌میثم بحرانی و نیز رشید وطواط و عبد‌الوهّاب، شرح کرده‌اند که مجموعا در یک مجلّد، به تصحیح و همّت میرجلال‌الدین محدّث اُرمَوی به طبع رسیده است. در‌باره دیگر شروح حدیث «من عرف نفسه»، رجوع شود به نشریه حدیث پژوهی و کتاب هزار و یک کلمه)

۱.۱ - صحف ادریس

این حدیث، پیش از اسلام نیز مطرح بوده و در صحف ادریس (علیه‌السّلام)
[۴] ر.ک:محمدی ری‌شهری، محمد، دانش‌نامه عقاید اسلامی، ج۴، ص۱۴۳، ح۳۴۸۰.    
نیز آمده است. نقل شده که راغب اصفهانی نیز در رساله تفصیل النشاتین و تحصیل السعادتین آورده است:
«قد رُوی انّه ما انزل اللّه من کتاب الا و فیه: «اِعرِفْ نفسَک (یا انسان) تَعرفْ رَبَّک؛
[۵] راغب اصفهاني، حسين بن محمد، تفصيل النشأتين و تحصيل السعادتين، ص۱۱.
[۶] حسن‌زاده آملی، حسن، هزار و یک کلمه، ج۳، ص۱۹۹.
[۷] حسن‌زاده آملی، حسن، عیون مسائل النفس، ج۱، ص۴۸.    
روایت شده که خداوند، هیچ کتابی فرو نفرستاد، جز آن‌که در آن بود: «ای انسان! خود را بشناس، خدایت را می‌شناسی.»
حدیثِ یاد شده، اصطلاحاً «مُرسَل» نامیده می‌شود و چگونگی اسناد آن مشخّص نیست؛ لیکن با عنایت به این‌که مضمون آن در آیاتی آمده و در واقع، این حدیث، شرح و تفسیر آن آیات است، نیازی به ارزیابی سند ندارد. از همین‌رو، بسیاری از محدّثان و محقّقان، آن‌را پذیرفته و بدان استناد کرده‌اند.

۱. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار‌الانوار، ج۲، ص۳۲، ح۲۲.    
۲. ↑ ر.ک: نشریه حدیث پژوهی، ج۲.
۳. ↑ حسن‌زاده آملی، حسن، هزار و یک کلمه، ج۳، ص۱۹۴.
۴. ↑ ر.ک:محمدی ری‌شهری، محمد، دانش‌نامه عقاید اسلامی، ج۴، ص۱۴۳، ح۳۴۸۰.    
۵. ↑ راغب اصفهاني، حسين بن محمد، تفصيل النشأتين و تحصيل السعادتين، ص۱۱.
۶. ↑ حسن‌زاده آملی، حسن، هزار و یک کلمه، ج۳، ص۱۹۹.
۷. ↑ حسن‌زاده آملی، حسن، عیون مسائل النفس، ج۱، ص۴۸.    


حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «اعتبار حدیث من عرف نفسه» تاریخ بازیابی۱۳۹۷/۵/۱۶.    


رده‌های این صفحه : مقالات حدیث‌نت
جعبه ابزار