اجابت دعای کافر و فاسق
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اجابت دعا، کافر، فاسق.
پرسش: آیا خداوند دعای فاسق و کافر را مستجاب می‌کند؟
پاسخ: درباره اجابت دعای کافر و فاسق، سه مطلب را بیان می‌کنیم: ۱. با توجه به معنای «کفر» و «دعا»، نمی‌توان هم کافر بود و وجود یا یکتایی خداوند را انکار کرد و هم دست نیاز به سوی خداوند یکتا دراز کرد.
۲. وعده
اجابت دعا زمانی محقق می‌شود که بنده به عهد خویش با خدا
عمل کند و فاسق با شکستن حریم
عبودیت و ارتکاب معاصی، پیمان خویش را شکسته است و با این عمل خود را از لطف و توجه خداوند محروم گردانده است؛ پس دعایش مستجاب نمی‌شود.
۳. آنچه را که ممکن است ما استجابت دعا بخوانیم، در حقیقت فرصتی است تا این‌که بر عذاب و ذلت کافران و فاسقان افزوده شود.
دعا توجه و رغبت به سوی آفریدگار هستی است، تا شخص با توجه و نظر لطف
خالق یکتا، به خواسته خود نایل آید.
کفر در
لغت به معنی پنهان کردن چیزی است و
کفران نعمت به معنی پنهان کردن
نعمت است، گویی بنده با شاکر نبودن در مقابل نعمت‌ها، وجود این نعمت‌ها را انکار کرده و آن‌ها را پنهان نموده است و چون بزرگ‌ترین پرده‌پوشی و پنهان‌کاری، انکار وجود
خداوند متعال یا انکار وحدانیت و یکتایی اوست؛ بنابراین هرگاه از این کلمه استفاده می‌شود، اغلب منظور همین نوع کفر است.
فسق به معنای ترک اوامر
پروردگار می‌باشد و غالباً
فاسق به کسی گفته می‌شود که
دین و احکام
شرع را پذیرفته، اما به آن‌ها پایبند نبوده و اصرار بر انجام
گناه دارد.
بخش اول: با توجه به معنای «دعا» و «کفر» آیا ممکن است کافر در همان حال کفر، یعنی در همان زمانی که خداوند را انکار می‌کند، دست نیاز به سوی او دراز کند و با بریدن از غیر، دل را به سوی او متوجه سازد؟!
روشن است که «کفر» و «دعا» با هم سازگار نبوده و با هم جمع نمی‌شوند و دیگر نوبت به بحث از اجابت یا عدم اجابت دعای کافر نمی‌رسد.
البته شاید
کافر هم به مقتضای
فطرت و سرشت خود، در لحظاتی همچون نومیدی از غیر یا
ترس و
اضطراب متوجه مبدأ هستی شده و از سر
اخلاص و با کمال خضوع و فروتنی خدا را بخواند و او را به یگانگی بستاید؛ چنان‌که
فرعون هنگام غرق شدن چنین کرد:
«
وَ جاوَزْنا بِبَنِی‌اِسْرائِیلَ الْبَحْرَ فَاَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ وَ جُنُودُهُ بَغْیاً وَ عَدْواً حَتَّی اِذا اَدْرَکَهُ الْغَرَقُ قالَ آمَنْتُ اَنَّهُ لا اِلهَ اِلاَّ الَّذِی آمَنَتْ بِهِ بَنُوا اِسْرائِیلَ وَ اَنَا مِنَ الْمُسْلِمِین»؛
«بنی‌اسرائیل را از
دریا (رود عظیم نیل) عبور دادیم و فرعون و لشکرش از سر
ظلم و تجاوز به دنبال آن‌ها رفتند، تا هنگامی که غرقاب دامن او را گرفت گفت:
ایمان آوردم که هیچ معبودی جز کسی که بنی‌اسرائیل به او ایمان آورده‌اند وجود ندارد و من از
مسلمین هستم».
اما واضح است که در این حالت، چنین شخصی کافر نبوده و با الهام از فطرت خداجویی رو به سوی آفریدگار هستی دارد؛ «پس روی خود را متوجه آیین خالص پروردگار کن. این فطرتی است که خداوند، انسان‌ها را بر آن آفریده است».
اما بخش دوم: در ادعیه و کلمات نورانی حضرات
معصومان (علیهم‌السلام) موانعی در جهت
استجابت دعا معرفی شده است
که تا این موانع برداشته نشوند، خداوند وعده اجابت خود را محقق نمی‌کند.
از جمله مهم‌ترین این موانع،
گناهان می‌باشند؛ چراکه گناه یعنی سرکشی و تمرد از فرمان خداوند و خارج شدن از حریم
عبودیت و خداوند فرموده است: «و به پیمانی که با من بسته‌اید وفا کنید، تا من نیز به پیمان شما وفا کنم».
پس وقتی بنده عهدی را که با خدای خویش بسته است، می‌شکند و با خروج از حریم
بندگی خداوند، به خدمت
شیطان درمی‌آید: خداوند نیز دعای او را به اجابت نخواهد رساند.
در روایتی آمده است که: «بنده حاجتی از خدا می‌طلبد و برنامه کارش چنان است که در فاصله‌ای دور یا نزدیک، آن
حاجت برآورده شود؛ ولی بنده مرتکب
گناه می‌شود، پس خدای تبارک و تعالی به فرشته می‌گوید: حاجتش را روا مکن و او را محروم کن؛ زیرا که او به سخط و غضبم رو آورد ...».
و با این بیان روشن می‌شود که دعای فاسق، به دلیل بی‌توجهی به احکام الهی و ارتکاب معاصی و خروج از حریم بندگی خداوند ممکن است به هدف اجابت نرسد؛ چراکه اجابت، نظر لطف و
رحمت الهی است و حال آن‌که
خداوند به فاسقین
عذاب و
جهنم را وعده کرده است.
و اگر گاهی زمانه را به کام کفار و فساق می‌بینیم و چرخ گردون را بر وفق مرادشان می‌یابیم، این نه دلیل لطف و رأفت خدا به آن‌هاست و نه دلیلی برای استجابت دعایشان؛ بلکه این‌ها همه اسبابی برای افزایش خواری و
ذلت آن‌هاست؛ تا با غوطه‌ور شدن در لذات فانی و پوچ دنیوی از
قرب الهی محروم‌تر شده و بر گمراهی‌شان افزوده گردد: «... (عجب این‌که) هر گروه به آنچه نزد خود دارند خوشحال‌اند! آن‌ها را در
جهل و غفلتشان بگذار تا زمانی (که مرگشان فرا رسد یا گرفتار
عذاب الهی شود) آن‌ها گمان می‌کنند که
اموال و فرزندانی که به عنوان کمک به آن‌ها می‌دهیم برای این است که درهای
خیرات را با شتاب به روی آن‌ها بگشاییم! (چنین نیست) بلکه آن‌ها نمی‌فهمند (که این‌ها برای امتحانشان است)»
۱. با توجه به معنای «کفر» و معنای «دعا»، نمی‌توان هم کافر بود و وجود و یا یکتایی خداوند را انکار کرد و هم دست نیاز به سوی خداوند یکتا دراز کرد.
۲. وعده
اجابت دعا زمانی محقق می‌شود که بنده به عهد خویش با خدا
عمل کند و فاسق با شکستن حریم عبودیت و ارتکاب معاصی، پیمان خویش را شکسته است و با این عمل خود را از لطف و توجه خداوند محروم گردانده است، پس دعایش مستجاب نمی‌شود.
و آنچه را که ممکن است ما
استجابت دعا بخوانیم، در حقیقت فرصتی است تا آن بر
عذاب و ذلت خود بیفزایند.
میزان الحکمه، محمد ری‌شهری، ج۳.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «اجابت دعای کافر و فاسق»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۷/۰۷.
