• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آداب پیش از تولد

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: احکام اسلام، تولد فرزند، فرایض دینی، آداب زناشویی، لقمه حلال، آزمایش‌های ژنتیکی، بهداشت جسمی و روحی.

پرسش: لطفاً توصیحی در مورد احکام اسلام و اعمالی که قبل از بچه‌دار شدن باید انجام داد، بدهید؟

پاسخ: برخی اعمال و آدابی که پدر و مادر قبل از تولد فرزند باید رعایت کنند، بدین قرار است: انجام فرایض دینی، مراعات آداب زناشویی، خوردن غذای حلال و پاکیزه و میوه‌های متنوع، انجام آزمایشات ژنتیکی، جلوگیری از افسردگی‌های روحی، تماشای مناظر زیبا، رعایت بهداشت جسمی، ورزش و ... .
با رعایت این نکات می‌توان به داشتن خانواده‌ای موفق و پر‌نشاط و جامعه‌ای ایده‌آل امیدوار بود.

فهرست مندرجات

۱ - آداب پیش از تولد فرزند
۲ - أ. انتخاب همسر مناسب
       ۲.۱ - پیوند میان زن و شوهر، نشانه الهی
       ۲.۲ - اهمیت سلامت جسمی و روحی کودک
              ۲.۲.۱ - روایتی از پیامبر
              ۲.۲.۲ - روایتی دیگر
۳ - ب. دعا و کسب آمادگی‌های روحی
       ۳.۱ - حدیثی از امام سجاد
۴ - ج. رعایت آداب زناشویی
       ۴.۱ - کراهت عمل زناشویی
       ۴.۲ - حکمت برخی دستورات
              ۴.۲.۱ - روایتی از خدری
       ۴.۳ - بیان چند نکته
              ۴.۳.۱ - اول
              ۴.۳.۲ - دوم
              ۴.۳.۳ - سوم
۵ - د. تغذیه مناسب در دوران بارداری
       ۵.۱ - حدیثی از پیامبر
       ۵.۲ - حدیثی از امام صادق
       ۵.۳ - حدیثی از رسول اکرم
       ۵.۴ - حدیثی دیگر
       ۵.۵ - حدیثی از امام رضا
       ۵.۶ - حدیثی دیگر
       ۵.۷ - پرهیز از غذاهای حرام و شبهه‌ناک
              ۵.۷.۱ - حدیثی از پیامبر
۶ - و. رعایت بهداشت روانی دوران حاملگی
       ۶.۱ - سخن خداوند متعال
              ۶.۱.۱ - روایتی از پیامبر
       ۶.۲ - افسردگی
۷ - ه. انجام فرایض دینی
۸ - نتیجه بحث
۹ - پانویس
۱۰ - منبع


کودکان، گل‌های باغ زندگی و آینده‌سازان جامعه هستند. دین مبین اسلام برای شکوفایی جامعه‌ی اسلامی زیباترین دستورات را در این زمینه بیان نموده است؛ که برخی از آنها به شرح ذیل است:




۲.۱ - پیوند میان زن و شوهر، نشانه الهی

از آنجا که هیچ پیوندی مانند پیوند میان زن و شوهر نیست؛ خداوند متعال آن را از نشانه‌های خود معرفی می‌کند:

«وَ مِنْ آیاتهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِنْ أَنْفُسِکُمْ أًزواجاً ِلتسْکُنُوا إِلَیها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَّوَدةً وَ رَحْمَةً إنَّ فی ذلِکَ لایاتٍ لِقومٍ یَتَفَکَّرونَ»؛ «و از آیات و نشانه‌های خدا این است که از نوع خودتان همسرانی برای شما آفرید تا بدان‌ها آرام گیرید و میانتان رحمت و دوستی نهاد. آری، در این نعمت برای مردمی که می‌اندیشند، قطعاً نشانه‌هایی هست.»

۲.۲ - اهمیت سلامت جسمی و روحی کودک

و از طرفی از حقوق کودک، برخورداری از سلامت جسم و روان است و بخشی از سلامت جسمی و روانی کودک از طریق پدر و مادر و به‌وسیله وراثت به فرزند منتقل می‌شود، اسلام توصیه می‌کند به هنگام ازدواج و تشکیل زندگی مشترک هر یک از زوجین در صفات و خصایص روحی و جسمی طرف مقابل دقت کند تا محصول زندگی مشترک، فرزندی سالم باشد.

۲.۲.۱ - روایتی از پیامبر

پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند: «جایگاه مناسبی برای نطفه خود برگزینید؛ زیرا ریشه‌ها (ژن‌ها) سرایت‌کننده‌اند.»
[۲] حر عاملی، وسائل‌ الشیعه، ج ۳ ؟؟، ص ۶۰.


۲.۲.۲ - روایتی دیگر

نبی اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در جایی دیگر فرموده‌اند: «از سبزه‌ها و گیاهانی که در میان مزبله و خار و خاشاک می‌روید، بپرهیزید. پرسیدند: ای رسول خدا! این سبزه و گیاهان چیستند؟ فرمود: زن زیبایی که در محیط خانوادگی پست و آلوده پرورش یافته باشد».
[۳] محجة البیضا، ج ۲، ص ۵۲.


از این جهت انجام آزمایش‌های ژنتیکی و خونی برای جلوگیری از مشکلات جسمی و روانی فرزندان ضروری است.


یکی دیگر از دستورات اسلام، دعا و کسب آمادگی‌های روحی لازم برای پذیرش مسئولیت پرورش فرزند است.

۳.۱ - حدیثی از امام سجاد

امام چهارم حضرت زین‌العابدین ـ علیه‌السلام ـ به یکی از یارانش این دعا را یاد داد که هفتاد مرتبه بخواند و از خداوند فرزند شایسته بخواهد:

«رَبِّ لا تَذَرْنی‌ فَرْداً وَ أَنْتَ خَیْرُ الْوارِثین‌، واجعل لی من لدنک ولیا یرثنی فی حیاتی و یستغفرلی بعد موتی واجعله خلفا سویا و لاتجعل للشیطان فیه نصیبا، اللهم انی استغفرک و اتوب الیک انک انت الغفور الرحیم»؛ «خداوندا! ای که تو بهترین وارثی، مرا تنها مگذار و از سوی خویش برایم یاوری قرار ده که در حیاتم وارث من باشد و بعد از مرگ برایم طلب آمرزش کند. خدایا او را جانشین سالم قرار ده و از فریب شیطان او را محفوظ بدار. خدایا از تو آمرزش می‌طلبم و به‌سوی تو باز می‌گردم.»


طبق بعضی از روایات، هم‌بستر شدن و نزدیکی با همسر در ایام و ساعاتی مکروه و نامناسب است:

۴.۱ - کراهت عمل زناشویی

۱. در شب و روزی که ماه و خورشید گرفته است؛
۲. هنگام غروب خورشید؛
۳. هنگام طلوع فجر تا طلوع آفتاب؛
۴. شب اول ماه (غیر از ماه رمضان
۵. در شب آخر ماه؛
۶. بعد از احتلام در خواب؛
۷. در جایی که کودکی باشد که به آنها نگاه کند یا سر و صدای آنها را بشنود؛ هر چند چیزی متوجه نشود؛
۸. نگاه کردن به فرج هنگام عمل زناشویی؛
۹. به‌صورت عریان؛
۱۰. در زیر آسمان؛
۱۱. رو به قبله و پشت به قبله؛
۱۲. هنگامی که شکم پر است.
[۶] علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۱۰۳ ؟؟، ص ۲۸۱.


۴.۲ - حکمت برخی دستورات

در این‌جا به حکمت چند مورد از دستورات بالا اشاره‌ای می شود:

۴.۲.۱ - روایتی از خدری

ابوسعید خدری نقل می‌کند که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله ضمن سفارش به حضرت علی علیه‌السلام فرمود: «یا علی! با همسرت اول، وسط و آخر ماه مجامعت نکن، چون باعث جنون، جذام و نقص عضو و نقص عقل همسر و فرزندش می‌شود».

۴.۳ - بیان چند نکته



۴.۳.۱ - اول

البته لازم است توجه شود که اگر‌چه نمی‌توان اعتبار همه‌ی این روایات را ثابت کرد، اما پاره‌ای از آنها از اعتبار و وثاقت کافی برخوردار و توجه به آنها لازم است.

۴.۳.۲ - دوم

نکته دیگر آن‌که بیان چنین فلسفه‌هایی، به معنای آن نیست که حتماً چنین خواهد شد؛ بلکه به معنای آن است که چنین اقتضایی دارد و در صورت وجود دیگر عوامل، تأثیر می‌کند؛ لیکن در مواردی نیز ممکن است به سبب فقدان پاره‌ای از شرایط، نتیجه دیگری به دست آید.

۴.۳.۳ - سوم

ناگفته نماند اکنون برخی پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند همان‌گونه که تفاوت شب‌های مهتابی و غیر مهتابی در جزر و مد دریا مؤثر است، بر وضعیت بدن انسان و مسائل خاص هم‌بستری نیز مؤثر می‌باشد.
[۹] پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه.
پس نباید به صرف عدم اثبات همه‌ی آن‌چه در روایات آمده از طرف علم، این مسائل را نادیده انگاریم و توجهی بدان ننماییم.


تغذیه صحیح مادر در این دوران خاص موجب رشد جسمانی و عقلانی جنین می‌گردد. بنابر‌این در زمان بارداری باید از شش دسته مواد غذایی شامل پروتئین‌ها، چربی‌ها، قندها، آب، ویتامین‌ها و املاح معدنی استفاده شود.
[۱۰] مراقبت‌های زنان و زایمان، دکتر حسین نوری، (تغذیه در حاملگی).



۵.۱ - حدیثی از پیامبر

رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرماید: «اطعموا المراة فی شهرها الذی تلد فیه التمر فان ولدها یکون حلیما، تقیا»؛ «بانوان را در ماهی که وضع حمل می‌کنند «خرما» بخورانید تا فرزاندانشان حلیم و پرهیزکار گردند».

خرما منبع انرژی است. با پیشرفت دوران بارداری نیاز به مواد انرژی زا افزایش می‌یابد. به‌طور معمول در سه ماهه اول بارداری صدوپنجاه گرم ماده انرژی‌زا در روز مورد نیاز است؛ ولی این مقدار در ماه‌های آخر بارداری، به‌خصوص بعد از ماه پنجم، به حدود دویست و بیست و پنج گرم در روز افزایش می‌یابد.
[۱۲] دکتر مهرناز شهرآرای، ص ‌۴۹؛ رشد در دوران قبل از تولد.


چه تحسین‌برانگیز است سخن پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ که بر خوراندن خرما به مادر در ماه‌های آخر بارداری، یعنی همان زمان که نیاز افزایش می‌یابد، تأکید می‌ورزد و نتیجه تشویقی (خردورزی و پارسایی) را نیز دنبال آن می‌آورد تا مادر، خود را ملزم به عمل بداند.

۵.۲ - حدیثی از امام صادق

امام صادق علیه‌السلام نیز می‌فرماید: «و اطعموه حبالاکم فانه یحسن اولادکم»؛ «به زنان باردار «به‌» بخورانید، اطفال شما را زیبا می‌کند».

۵.۳ - حدیثی از رسول اکرم

رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرماید: «هر زن آبستن که «خربزه» بخورد، بچه‌اش زیبا و خوش‌اخلاق می‌گردد».

۵.۴ - حدیثی دیگر

هم‌چنین فرمودند: به زنان آبستن سفارش کنید «به» بخورند تا فرزاندانشان خوش اخلاق شوند.

۵.۵ - حدیثی از امام رضا

امام رضا علیه‌السلام فرمودند: خوردن «به» عقل و هوش را زیاد می‌کند.

۵.۴ - حدیثی دیگر

و هم‌چنین آن حضرت می‌فرمایند: «به زنان حامله «کندر» بخورانید تا فرزندی که در بطن دارند، اگر پسر است باهوش و دانا و شجاع و اگر دختر است، خوش‌قیافه و خوش‌اخلاق و ... گردد.»
[۱۸] مکارم اخلاق، ج ۱ ص ۱۹۲، ۱۹۳، ۱۹۶، ۲۲۲.


۵.۷ - پرهیز از غذاهای حرام و شبهه‌ناک

البته پرهیز از غذاهای حرام و شبهه‌ناک از جمله مسائل بسیار مهمی است که پدر و مادرها باید دقت بیش‌تری نسبت به آن داشته باشند.

۵.۷.۱ - حدیثی از پیامبر

«الْفرْدَوْس، عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ مَنْ أَکَلَ لُقْمَةَ حَرَامٍ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلَاةٌ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً وَ لَمْ تُسْتَجَبْ لَهُ دَعْوَةٌ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً وَ کُلُّ لَحْمٍ یُنْبِتُهُ الْحَرَامُ فَالنَّارُ أَوْلَی بِهِ وَ إِنَّ اللُّقْمَةَ الْوَاحِدَةَ تُنْبِتُ اللَّحْم»؛ پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرمایند: «کسی که یک لقمه حرام بخورد تا چهل شب نماز او قبول نمی‌شود و تا چهل روز دعایش مستجاب نمی‌گردد و هر گوشتی که از حرام بروید، سزاوار آتش جهنم است و از یک لقمه نیز گوشت روییده می‌شود».


یکی از مسائل مهم مطرح شده در سلامت مادر و جنین، بهداشت روانی مادر در دوران بارداری و حمایت‌ خانواده از مادر در زمان حاملگی است. اگر مادر در این هنگام احساس کند مورد توجه و حمایت اطرافیان قرار دارد، مشکلات ناشی از این دوران را به‌راحتی تحمل کرده، می‌تواند از لحاظ جسمی و روانی فرزندی سالم به دنیا آورد.

۶.۱ - سخن خداوند متعال

خداوند تبارک و تعالی با یادآروی مشکلات زمان بارداری و رنج‌های فراوان ناشی از حمل جنین به انسان سفارش می‌کند، پدر و مادر ـ به‌ویژه مادر ـ را فراموش نکند.
وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ کُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ کُرْهاً وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً حَتَّی إِذا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعینَ سَنَةً قالَ رَبِّ أَوْزِعْنی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلی والِدَیَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ وَ أَصْلِحْ لی فی ذُرِّیَّتی إِنِّی تُبْتُ إِلَیْکَ وَ إِنِّی مِنَ الْمُسْلِمینَ دراین آیه نوعی حمایت روانی از مادر مشاهده می‌شود.

۲.۲.۱ - روایتی از پیامبر

رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ از این دوران به نیکی یاد کرده، و می‌فرمایند: «اذا حملت المراة کانت‌ بمنزلة الصائم القائم المجاهد بنفسه و ماله فی‌سبیل الل ه...»؛ «هنگامی که زن آبستن می‌شود، مانند کسی است که روزها روزه بگیرد و شب‌ها در عبادت خدا شب‌زنده‌دار باشد».

۶.۲ - افسردگی

افسردگی در این دوران می‌تواند نقش مخربی داشته باشد.
گفته می‌شود: افسردگی در دوران بارداری به مراتب شایع‌تر از افسردگی پس از زایمان است و می‌تواند به همان اندازه خطرناک باشد. افسردگی پس از زایمان پدیده‌ای است که حدود ده درصد از زنان دچار آن می‌شوند و گاه به فرزندان خود آسیب وارد می‌کنند. افسردگی اضطراب و تحریک‌پذیری، شایع‌ترین شکایات زنان در دوران بارداری و یا پس از زایمان است که معمولاً به خودی خود سپری می‌شود؛ اما اگر این حالت‌ها ادامه داشته باشد، منجر به عصبانیت‌های شدید، احساس گناه و سردرگمی می‌شود؛ به نظر می‌رسد توجه به آیات و روایاتی که بیان کردیم، می‌تواند از افسردگی جلوگیری نماید.


تحقیقات نشان می‌دهد افراد مؤمن و مذهبی بیش از سایرین عمر می‌کنند و دلیل آن نماز خواندن مرتب است که باعث کاهش فشار خون آنان می‌شود. محققان فشار خون مسلمانان را اندازه‌گیری کردند و دریافتند فشار آنها پایین‌تر از حد متوسط است. این افراد دارای اعتقادات راسخ مذهبی بوده و به‌طور مرتب نماز می‌خوانند.
عدم کنترل فشار خون بالا می‌تواند به سکته، حمله قلبی، نارسایی احتقانی قلب و یا نارسایی کلیوی منجر شود؛ از‌این‌روی به‌جا آوردن فرایض دینی و عبادی مثل نماز و دعای پدر و مادر می‌تواند در روح و روان کودک تأثیری بسزا داشته باشد و همان‌طوری که خواندن قرآن، ذکر خدا ، نماز و دعا، سبب اطمینان و آرامش قلب مادر است، باعث آرامش جنین نیز خواهد بود.


آن‌چه بیان شد تنها گوشه‌ای از سفارشات است و نکاتی همچون مشاهده مناظر زیبا،
[۲۲] دانشمندان پی برده‌اند که وقتی چشم فردی به یک صورت جذاب می‌افتد، نقطه‌ای از مغز شروع به فعالیت می‌کند. در اسلام نیز تأثیر نگاه به مناظر زیبا، خط قرآن، چهره‌ها و عکس‌ها ی زیبا در مغز و چهره کودک پذیرفته شده است (البته روشن است که چیزهای حرام مد نظر نیست).
ورزش
[۲۳] مجله پیام زن،شماره ۱۱۸؛ دانشمندان موفق به کشف ماده‌ای شیمیایی در بدن شده‌اند که علت نشاط ‌انگیزی ورزش را توضیح می‌دهد. ماده‌ای به نام «فنیلتیلامین» که یک عامل ضد افسردگی است. محققان در جریان یک مطالعه پی بردند که اندازه این اسید در بدن پس از ورزش ۷۷ درصد افزایش پیدا می‌کند و از طریق خون، جذب مغز می‌شود. آنان توصیه کردند که برای سلامت روح و جسم خود و سلامت جنین در رحم ورزش مناسب انجام دهند چراکه هنوز بسیاری از افراد از وجود این معالجه غیر دارویی اطلاعی ندارند و از مشکلات روانی رنج می‌برند.
و... هم می‌توانند از دیدگاه اسلامی مورد تأکید باشند؛ لذا بحث کامل پیرامون این موضوع در این مجال مختصر نمی‌گنجد و باید برای دریافت اطلاعات جامع و کامل به کتب مربوطه مراجعه کرد.


۱. روم (۳۰)، آیه ۲۱.    
۲. حر عاملی، وسائل‌ الشیعه، ج ۳ ؟؟، ص ۶۰.
۳. محجة البیضا، ج ۲، ص ۵۲.
۴. شیخ حر عاملی، وسائل‌الشیعه، ج ۱۵، ص ۱۰۶.    
۵. شیخ حر عاملی، وسائل‌الشیعه، ج ۲۰، ص ۱۲۶.    
۶. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۱۰۳ ؟؟، ص ۲۸۱.
۷. شیخ محمدحسن نجفی جواهری، جواهر الکلام، ج ۲۹، ص ۵۴.    
۸. شیخ محمدحسن نجفی جواهری، جواهر الکلام، ج ۲۹، ص ۵۶.    
۹. پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه.
۱۰. مراقبت‌های زنان و زایمان، دکتر حسین نوری، (تغذیه در حاملگی).
۱۱. طبرسی، مکارم اخلاق، ج ۱ ص ۱۶۹.    
۱۲. دکتر مهرناز شهرآرای، ص ‌۴۹؛ رشد در دوران قبل از تولد.
۱۳. طبرسی، مکارم اخلاق، ج ۱، ص ۱۷۲.    
۱۴. میرزا حسین نوری طبرسی، مستدرک الوسائل، ج ۱۶، ص ۴۰۲.    
۱۵. میرزا حسین نوری طبرسی، مستدرک الوسائل، ج ۱۶، ص ۴۰۲.    
۱۶. میرزا حسین نوری طبرسی، مستدرک الوسائل، ج ۱۵، ص ۱۳۵.    
۱۷. طبرسی، مکارم اخلاق، ج ۱، ص ۱۷۲.    
۱۸. مکارم اخلاق، ج ۱ ص ۱۹۲، ۱۹۳، ۱۹۶، ۲۲۲.
۱۹. علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۶۳، ص ۳۱۴.    
۲۰. احقاف (۴۶)، آیه ۱۵.    
۲۱. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج ۲۱، ص ۴۵۱.    
۲۲. دانشمندان پی برده‌اند که وقتی چشم فردی به یک صورت جذاب می‌افتد، نقطه‌ای از مغز شروع به فعالیت می‌کند. در اسلام نیز تأثیر نگاه به مناظر زیبا، خط قرآن، چهره‌ها و عکس‌ها ی زیبا در مغز و چهره کودک پذیرفته شده است (البته روشن است که چیزهای حرام مد نظر نیست).
۲۳. مجله پیام زن،شماره ۱۱۸؛ دانشمندان موفق به کشف ماده‌ای شیمیایی در بدن شده‌اند که علت نشاط ‌انگیزی ورزش را توضیح می‌دهد. ماده‌ای به نام «فنیلتیلامین» که یک عامل ضد افسردگی است. محققان در جریان یک مطالعه پی بردند که اندازه این اسید در بدن پس از ورزش ۷۷ درصد افزایش پیدا می‌کند و از طریق خون، جذب مغز می‌شود. آنان توصیه کردند که برای سلامت روح و جسم خود و سلامت جنین در رحم ورزش مناسب انجام دهند چراکه هنوز بسیاری از افراد از وجود این معالجه غیر دارویی اطلاعی ندارند و از مشکلات روانی رنج می‌برند.



پایگاه اسلام کوئست.    






جعبه ابزار