آداب نشستن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:نشستن، سیره پیامبر صلی الله علیه وآله، آداب اسلامی.
پرسش :در تعالیم و آموزه‌های
اسلام برای نشستن چه آدابی وجود دارد؟
پاسخ :
در تعالیم و آموزه‌های تربیتی اسلام، برای تمام حرکات و رفتارهای مسلمانان دستور و آدابی در نظر گرفته شده است. این آموزه‌ها یا در قالب بیان رفتار و منش معصومان(علیهم السلام) است، و یا در ضمن توصیه و سفارش
قرآن و احادیث وارد شده است.
البته ذکر این نوع آداب عموماً در مقام بیان استحباب بوده و انجام ندادن آنها
گناه نیست. به‌علاوه؛ این موارد برای شرایط عادی است؛ یعنی اگر فردی دچار بیماری و یا مشکل خاصی است که نمی‌تواند این آداب را انجام دهد و یا برای او مشقت و ضرر دارد، موظف به رعایت این آداب نیست.
با توجه به این مقدمه؛ در این‌جا تعدادی از روایات مرتبط با آداب نشستن را ذکر می‌کنیم:
نقل شده است:«
پیامبر (صلی الله علیه وآله) به سه حالت می‌نشست:الف. سرپا می‌نشست؛ یعنی ساق‌های پا را از زمین بلند کرده و دو زانو را در میان دو دست خود حلقه‌وار گرفته -و ران‌ها را به شکم می‌چسباند- و به وسیله دست و شانه، پاها را می‌بست. ب. گاهی دو زانو می‌نشست. ج. گاهی یک پا را خم می‌کرد و پای دیگر را روی آن می‌انداخت، و هرگز دیده نشد که آن‌حضرت(صلی الله علیه وآله) چهار زانو بنشیند».
ابوحمزه ثمالی می‌گوید:«دیدم
علی بن حسین (علیهماالسلام) نشسته و یکی از دو پا را روی ران دیگر نهاده، گفتم:مردم از این نوع نشستن بدشان آید و گویند:این نشستن پروردگاری است، در پاسخ فرمود:من خود از دلتنگی چنین نشستم و پروردگار را دلتنگی نیست و خواب او را فرانگیرد».
منظور از تعبیر (این نشستن پروردگاری است) اعتقاد گروهی است که خدا را دارای جسم می‌دانند و این نوع نشستن را به او استناد می‌دهند.
رو به قبله بودن در حالات مختلف، سفارش شده که از جمله آنها نشستن رو به قبله است.
امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید:«
رسول خدا (صلی الله علیه وآله) بیشتر اوقات که می‌نشست رو به
قبله بود».
راوی می‌گوید:«
امام صادق (علیه السلام) را دیدم که در منزل خود رو به قبله کنار در ورودی می‌نشیند».
در روایتی
ذکر خاصی برای نشستن در مجالس، توصیه شده است.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) فرمود:«زمانی که یکی از شماها در مجلسی نشست؛ از آن‌جا خارج نشود مگر این‌که سه مرتبه بگوید:"سبحانک و بحمدک لا إله إلا أنت اغفر لی و تب علی" اگر مجلس خیر بود این ذکر مانند مُهری است برای تأیید آن، و اگر مجلس موعظه بود کفاره‌ای است...».
توصیه‌هایی برای نشستن در جلسه عمومی وجود دارد. از مجموع روایات در این مقام، استفاده می‌شود که انسان نباید دارای
کبر و
غرور بوده و خود را تنها شایسته‌ی قسمت خاصی بداند. در این‌جا تعدادی از روایات این باب را ذکر می‌کنیم:
امام صادق(علیه السلام): «
رسول خدا (صلی الله علیه وآله) این‌گونه بود که در هر منزلی که وارد می‌شد همان دم در می‌نشست».
و از همان امام:«هر کس وارد مجلسی شد و بدون در نظر گرفتن مقام و اعتبار در جایی نشست، تا وقتی که از جایش برخیزد خداوند و فرشتگان بر او درود می‌فرستند».
«پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود:وقتی کسی وارد مجلسی شد هر جا که خالی است بنشیند».
رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمود:«زمانی که مجلسی برپا گردید؛ اگر کسی که در مجلس است، از برادر خود دعوت کرد و برای او جا باز کرد، دعوتش را اجابت کند. این احترامی است که به او نهاده و اگر کسی برایش جا باز نکرد هر کجا که جا بود، در آن‌جا بنشیند».
«زمانی که در نزد معلم و یا در جلسه کلاس و مجالس علم می‌نشینید، نزدیک به هم نشسته و برخی در پشت برخی دیگر بنشینید و جدا جدا و دور از یکدیگر ننشینید».
و «در مجالس فقط برای سه گروه باید جا باز کرد:سالخوردگان به حرمت سن و سال ایشان، برای دانشمند و برای افراد حاکمان عادل به سبب مقام ایشان».
پایگاه اسلام کوئست
