آثار نگاه به نامحرم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نگاه به نامحرم، آثار، چشم‌چرانی، زنا.
پرسش: آثار نگاه به نامحرم چیست و با توجه به وضعیت جامعه امروزی چه راهکاری برای حفظ خود وجود دارد؟
پاسخ:
از آن‌جا که چشم یکی از راه‌های ورودی اطلاعات
جهان خارج و تغذیه‌کننده روان است، بزرگان
دین با بهره‌گیری از
قرآن و
روایات به این عضو بسیار عنایت فرموده،
مؤمنان را از خطرات استفاده‌های نابجا از آن برحذر داشته‌اند.
قرآن برای چشم حقی قائل شده است؛ برای مثال در
سوره مبارکه نور خداوند به
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) می‌فرماید: «
قُل للموُمنینَ یغضّوا من اَبصارهِمِ و یحفظوا فُروجَهم ذلکَ اَذکی لَهُم انّ اللهَ خبیرٌ بما یصنعونَ»؛ «به
مردان با
ایمان بگو که چشمان خود را (از آن‌چه دیدنش
حرام است، مانند
عورت دیگران و بدن زن اجنبی) فرو بندند و عورت‌های خود را حفظ کنند. این برای آن‌ها پاکیزه‌تر است. همانا خداوند از آن‌چه انجام می‌دهند آگاه است».
به این ترتیب
چشم‌چرانی بر مردان
حرام است.
نکته دیگری که در این
آیه (نور،۳۰) به نظر می‌رسد، این است که یغضّوا از ماده غضّی به معنای کم کردن نگاه است. خداوند نفرموده است در هنگام دیدن نامحرم، چشمتان را ببندید؛ زیرا با بستن چشم
انسان از راه رفتن و فعالیت باز می‌ماند؛ بلکه فرموده است نگاه را از صورت و اندام او بردارید و کم کنید. پس غض بَصر یعنی خیره نگاه نکردن، قرآن می‌فرماید: «ای
پیامبر! به
مؤمنان بگو: خیره نگاه نکنند؛ چنان‌چه چشمشان به صحنه‌ای ناروا افتاد، نگاه را کوتاه کرده، چشم‌چرانی نکنند».
امام سجاد (علیه‌السّلام) در خصوص حق چشم بر انسان می‌فرماید: «و اما حق چشم تو این است که آن را به
حرام ندوزی و جز در آن‌جا که عبرتی در کار باشد و بصیرتی افزاید و دانشی به تو رساند، به کار نگیری که چشم دریچه عبرت‌گیری است».
برخی آفت‌های چشم‌چرانی، عبارت‌اند از:
کسانی که مبتلا به مرض چشم‌چرانی هستند، همواره در
اضطراب و
حسرت به سر می‌برند؛ چراکه گاهی به زنانی چشم می‌دوزند که امکان رسیدن به آن‌ها نیست، همین باعث حسرت دائمی فرد می‌شود که نوعی فشار روحی و عصبی است؛ و درمانش آن است که نگاه را از نامحرمان حفظ کنند. چشم‌چرانی موجب اتلاف وقت و
انرژی و عدم تمرکز در کارها و مانع بسیاری از فعالیت‌ها می‌شود (مثلاً افت تحصیلی)؛ چراکه انسان را مثل یک فرد معتاد به دنبال خود می‌کشد. در چشم‌چرانی فرد قادر نیست به تمام خواسته‌ها و افراد مورد نظر خود دست پیدا کند؛ بنابراین نگاه حسرت است، نه
لذت و
اسارت است، نه
آزادی؛ لذا دچار سرخوردگی،
افسردگی و
پرخاشگری می‌شود که این حالات در صورت تداوم، مخرب
روح و جسم انسان خواهند شد و اثر نامطلوبی بر مراکز عصبی خواهد گذارد. در یک جمله، بهداشت روانی فرد را که پایه هر پیشرفتی می‌باشد، به خطر می‌اندازد.
امام صادق (علیه‌السلام) در این خصوص فرموده‌اند: «
النظر سهم من سهام ابلیس مسموم من ترکها لله عزوجل لا لغیره اعقبه امنا و ایماناً یجد طعمه»؛
نگاه آلوده تیر زهرآلودی از تیرهای
شیطان است و اگر کسی برای خدا از آن درگذرد، خداوند طعم
ایمان و
امنیت را به او می‌چشاند.
چنان‌که تیرهای دشمن بر بدن
انسان می‌نشیند و سبب از پا در آمدن او می‌گردد، نگاه‌های هوس‌آلود و نابجا سبب می‌شود آرام‌آرام
قلب و
روح انسان مکدر شده، به نابودی گراید؛ چون شخص با نگاه به منظره
حرام و فرستادن تصاویر آن به
ذهن، عقل و قلب را به آن‌ها مشغول کرده، فعالیت‌ها و تصمیمات بعدی خود را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. چه‌بسا نگاه ناروا و هوس‌آلود به گناهی بزرگ بینجامد.
مردی، چهل سال بر فراز مناره مسجدی
اذان می‌گفت. در یکی از روزها وقتی در اذان به جمله
حی علی الفلاح رسید، چشمش به دختری مسیحی افتاد که از کنار
مسجد عبور می‌کرد. با این نگاه هوس‌آلود و شیطانی قلبش مشغول شد و
عقل از سرش پرید. اذان را رها کرد و برای
خواستگاری دختر به منزلش رفت، دختر گفت اگر بخواهی با من
ازدواج کنی، باید از اعتقاد و دینت دست برداری. مرد قبول کرد و از
دین اسلام دست برداشت. دختر به او گفت: حال که چنین کردی، پدرم در طبقه پایین خانه است برو و مرا خواستگاری کن. مرد که شیطان بر او تسلط یافته بود، با عجله پلکان را پایین رفت. در راه از بالا به زیر افتاد و مُرد؛ از بهره شیطانی ناکام و از
خدا جدا شد.
رسول اکرم (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمود: خداوند می‌فرماید: «ای
فرزند آدم! ... و اگر چشمت بخواهد تو را به حرام وادار کند، من پلک‌ها را در
اختیار تو قرار داده‌ام؛ پس آن‌ها را فرو بند.
به فرموده
استاد مطهری، هنر انسان آن است که با هوس مبارزه کند. پس نباید دیده را کور کرد تا هر چیزی را نبیند. باید توجه به حضور خداوند متعال در هر حالی و مکانی و
ترس از
غضب الهی چشم‌چرانی نکرد تا ارزش انسان
آشکار شود، هم‌چنین هر نگاهی به نامحرم حرام نیست. نگاه به صورت و دستان از مچ به پایین نامحرم بدون قصد ناروا جایز است.
در
روایت دیگری پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرموده است: «
کل عین باکیة یوم القیامة الاثلاثة اعین، عین بکت من خشیة او عین غضّت عن محارم او عین باتت ساهرة فی سبیل الله»؛
«هر چشمی در
روز قیامت گریان است جز سه چشم، چشمی که از ترس خدا
گریه کند و چشمی که از محرمات خدا بسته شود و چشمی که در راه خدا بمیرد».
از طرفی نگاه بد مقدمه و زمینه‌ساز
عمل مخالف
عفت (
زنا) است؛ زیرا گاهی یک نگاه کردن، انسان را در دروازه این عمل قرار می‌دهد.
امام صادق (علیه‌السلام) در این باره می‌فرماید: «و نگاه بعد از نگاه (چشم‌چرانی) در دل ایجاد
شهوت می‌کند و این، در انداختن صاحبش به
فتنه (زنا) کفایت می‌کند.
در روایتی دیگر از
امام باقر (علیه‌السّلام)، چشم‌چرانی نیز نوعی زناست؛ چراکه زنای هر عضو مناسبت کار آن است، «زنای چشم،
نگاه به نامحرم و زنای دست، لمس کردن نامحرم و زنای دهان،
بوسه زدن بر
نامحرم است».
امام صادق (علیه‌السّلام) در حدیثی فرمود: «خود را از
زنان و ناموس مردم حفظ کنید و چشم
طمع به آنان ندوزید تا زنان و ناموس شما از چشم و طمع دیگران حفظ و مصون گردند».
بنابراین
عفت چشم نه‌تنها از انحرافات جنسی پیش‌گیری می‌کند؛ بلکه در سازندگی روانی انسان، اثر دارد.
حضرت علی (علیه‌السلام) در این باره فرمودند: «کسی که نگاه‌های او عفیف باشد، اوصافش نیکو خواهد بود».
حال در ذیل به چند راهکار پیشنهادی برای حفظ نگاه اشاره می‌کنیم:
اگر
انسان به تقویت
ایمان خود مبادرت کند تا جایی که
عالم را محضر خدا ببیند به هر تصویری اجازه ورود به خانه دل نمی‌دهد و در نبرد بین جبهه
ایمان و جبهه نگاه حرام، برد با جبهه ایمان است. وقتی که انسان به خدا توجه دارد و خانه دلش و چشم جانش را به محبوبش پرکرد اصلاً جایی برای غیر پیدا نمی‌شود؛ پس به محض این‌که تصویر نامحرم وارد خانه چشم شد متوجه می‌شود که جایی برای او نیست؛ بنابراین از همان‌جا عقب‌گرد می‌کند.
اگر انسان
اراده کند و تصمیم قاطع بگیرد که نگاه خود را حفظ کند، می‌تواند موفق به انجام این کار شود. اگر هم خدای ناکرده، لحظه‌ای نگاه حرام کند، باید در مورد آن تصویر با کسی سخن نگوید یا چیزی ننویسد؛ چراکه این امر باعث تثبیت آن تصویر در ذهن است و هم‌چنین درباره‌اش فکر نکند و آن را تکرار ننماید. اگر این افکار تداوم یابد، عاقبت به گناه عملی چشم‌چرانی و ... می‌انجامد.
اگر انسان به آثار و نتایج چشم‌چرانی توجه کند، هیچ‌گاه به دنبال این
گناه نمی‌رود. همین آثار منفی را که در
روایات وارده به آن‌ها اشاره شد،
مطالعه کند و در آن‌ها دقت و
تفکر نماید و به صورت مداوم تکرار کند تا مدتی که انسان حس کند از دام این خطر دور شده است.
اگر انسان نگاه خود را حفظ کند،
پاداش آن را نیز می‌بیند و دقت در پاداش عفت چشم باعث می‌شود که انسان چشم‌چرانی را ترک کند. از جمله این پاداش‌ها، چشیدن شیرینی ایمان و هم‌چنین احساس شیرینی عبادت می‌باشد و همان‌طور که در
روایت اشاره شده، کسی که عفت چشم داشته باشد، دارای صفات نیکو نیز می‌شود.
کسی که به خداوند
عشق بورزد، همان کاری را می‌کند که او می‌خواهد. او حاضر است برای عشقش همه کس را فراموش کند؛ مگر افرادی که خدایش راضی است با آن‌ها باشد. کسی که خداوند در نظرش جلوه کند، غیر خدا در نظرش کوچک می‌نماید: «
عظم الخالق فی انفسهم فصَغر مادونه فی اعینهم».
و از طرفی کسی که به نعمت‌های خداوند مخصوصاً قدرت بینایی توجه کند و بداند که
شکر یعنی اجتناب از محارم، دیگر با آن چشم نمی‌تواند نامحرم را نگاه کند. به عبارت دیگر کسی که خانه دلش پر از
یاد خداوند و نعمت‌های او و محبت به او گشت، چشم دلش نیز به طور ناخودآگاه نمی‌تواند غیر خدا و جلوه‌هایش، چیزی را ببیند. او دیگر در پی شکر از خداست و با چشم نیز
عبادت و شکر او (گریه از روی
ترس از خدا، نگاه به عالم، نگاه به والدین، نگاه به
قرآن و...) را به جای می‌آورد.
چشم نعمتی بزرگ و برای استفاده‌های سالم و عبرت‌آموز است، در صورت رها کردن آن و چشم‌چرانی، محیط برای نفوذ شیطان باز می‌شود و
گناهان بعدی رخ می‌دهد؛ بنابراین نباید از حدود تعیین شده از طرف خداوند تخطی کرد. استفاده‌های بجا، مانند دیدن متون مذهبی و مفید مثل قرآن، ادعیه،
روایات و کتب علمی و آموزنده، توجه به حضور خداوند متعال در هر محیطی که
انسان در آن قرار می‌گیرد و التفات به این‌که چشم وسیله تقرب و ارتباط با مبدأ هستی و اولیای الهی است نه وسیله تنزل و انحطاط، در کنترل چشم بسیار سودمند می‌نماید.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «آثار نگاه به نامحرم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۲/۱۳.
